Fiesse ås lingaedjes walons
Li fiesse ås lingaedjes walons, ki s' no e francès, c' est Fête aux langues de Wallonie, FLW, c' est ene fiesse ki s' tént dispu 2015, metowe e-n alaedje pa troke di djins ki rotît, po cmincî, a môde di soce sins papîs. Mins après, dizo l' tchaptaedje del SNR «èl Méso dès Walons».
Elle a stî mådjinêye et metowe so pås so fotches pa Michel Francard.
Li grand raploû, a môde di fiesse, si passe a Nameur.
Pougneyes di djins ovrant ladvinsModifier
Gn a ladvins toplin des waloneus di sacwants coines do payis, ossu bén des soces oficires (CLRE, province di Nameur, Muzêye do Vicaedje des Walons) ki des SNR (Li Rantoele, ALWAC, Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene, Club walon d' Måmdey, SLLW, Relîs namurwès, scole di walon d' Nameur).
Onk des doetoes del soce, c' est Christine Decock, ene foncionaire del veye di Nameur.
Houte des bouteus pol walon, n a-st eto des ovreus pol picård (Roulotte théâtrale d' Elouje, måjhon del tuzance di Tournai), eyet l' gåmès.
Li fiesse a eto l' aspoya di sacwants soce foclorikes, come les 40 Molons (2015-2016). Et del gazete «Vers l' Avenir».
SåmeModifier
Rinde li walon veyåve pa totès sôres di djins.
Gn a des bates ki cminçnut shijh moes dvant. Inte di zeles, on concours di trovaedje di noûmots. Cisse voye la mostere ki l' walon doet dmorer on vicant lingaedje (ci n' est nén l' såme di totes les soces pol walon, sovint dinltinyiveuses).
E 2015 et 2017, gn a yeu totès sôres d' ocupaedjes ezès viyaedjes et veyes di Walonreye, totåtoû del date del grande fiesse.
Avou l' programe «Nosse comene dit OYI» (enondé e 2017, prumîs sinaedjes e 2018), on saye di fé moussî l' walon emey les decideus politikes des rebanêyès comenes. Al fiesse di Nameur, a ddja des rprezintants del veye et del province di Nameur, et do govienmint walon.
Sacwants edicionsModifier
2015Modifier
djeu do walnissîme (2015)
nombe bateus a "lére sins rlåtche" (2015)
riprezintant d' Troes-Ponts, wangnants del bate "lére sins rlåtche" (2015)
E moes d' octôbe, avou des ocupaedjes coinreces.
Bate di noûmots, bate "lére sins rlåtche" et djeu do walnissîme.
Riwaitaedje do fime di racsegne da Zavî Istasse «Le bout de la langue»
Concert des Composs Binde.
2016Modifier
E moes d' octôbe, sins ocupaedje coinrece.
Houte di çoula, gn ava 3 bates (sicrijhaedje d' ene pîce di teyåte, noûmots, creyåcion d' ene mascote).
L' après-nonne finixha avou ene pîce da Roland Thibeau, on redjårbaedje do Ptit Prince, li pîce ki wangna l' bate di teyåte.
li ptit prince eyet l' tchanteu, djouwé pa William Warnier
avou l' djeyografe, djouwé pa Jany Paquay
avou l' esprindeu d' lampes djouwé pa Jacques Warnier
2017Modifier
E moes d' may, avou des ocupaedjes coinreces. Sacwants d' ces-ci avént stî relîs come meyeus, et subzidyîs. I s' adjixheut di:
- ene Pîce di teyåte e picård «Merci monsieu Douxhane» da Roland Thibeau.
- ene pîce di teyåte po ls efants a Åjho-Préle sicrîte pa Jean-Claude Kegelart.
- ene vizite del veye di Vizé
- des afitches e walon mon les martchands do Tchestea et lijhaedje pa les efants des scoles, amonté pa Pire Otdjåke
- walon el rowe, a Nameur (Christine Decock avou les cwarante Molons, les Chacheus et les Mazwis).
- ene après-nonne eterdjermêye a Bive adjinçnêye pal Rantoele: 100 efants des scoles di Bive et Graide aprindît ene miete di walon, tchaeke a s' livea avou les grands scolîs des scoles di rfondou walon d' Bive, tot s' siervant del tecnike d' enaiwaedje linwistike.
Lucyin Mahin avou les ptits
Désiré Malet avou les grands
Willy Marchal avou les grands
Yvon Barbazon avou les emîtrins
Li grand raploû-fiesse a stî tnou a Nameur li 27 di may.
Po l' adrovi, on ava l' oneur di rçure come priyeyes d' oneur des politicresses do govienmint walon (li minisse Éliane Tillieux), del province di Nameur (Geneviève Lazaron) eyet li scabene del tuzance, Cécile Crevecoeur.
Éliane Tillieux tins di si spitch
Geneviève Lazaron, ki fjha o boket di di spitch e walon
såle pol Ronde Tåve
Adonpwis, gn ava ene ronde tåve avou des scrijheus e walon (Dominique Heymans, Jean-Luc Fauconnier, Joseph Dewez, Jacques Warnier, Joël Thiry eyet Lucien Mahin ey e picård (Rose-Marie François eyet Roland Thibaud.
Li cåzaedje esteut moenné pa Michel Francård. Gn av troes kesses: «pocwè scrire e walon?», «po kî scrire e walon?» eyet «kimint scrire e walon?»
Li djournêye finixha avou on concert des Crapådes.
2018Modifier
Li tinme del fiesse, c' esteut l' aprindaedje do walon ås efants.
Dins les ocupaedjes coinreces, a Rotchfoirt, divant 250 djins, 18 efants dinît on spectåke avou des sketchs et des tchansons (acpagntés pa Willy Marchal) et divant l' minisse François Bellot ki djåza ene miete e walon.
onk des sketchs
prezintaedje finå
Colete, li mwaisse adjinçneuse avou l' minisse François Bellot
Divantrin ofri å tecnicyin pa les «efants do walon»
Li fiesse «po mete li cougnet» a Nameur, li dierin djoû, esta animêye pås Tchanteus d' dicåce.
Gn ourit ene cwénzinne di pordjets prezintés a Nameur, pa totes sôres di bouteus, so des videyos, u e-n evike. A ritni:
- l' avizance d' aprinde eto l' walon ås efants des «Walons k' ont vnou d' ôte pårt» (abagants), esplikêye pa deus troes waloneus (Jacques Warnier, Dominique Heymans, pordjet d' Vervî avou l' societé «Badjawe»).
- les bouneurs et les målåjhminces k' on popa a di djåzer walon avou s' feye (Jean Cayron).
- on kessionaedje sol novele pedagodjeye po li scolaedje des scoleus al Hôte sicole Janfosse a Lidje ? (Romain Berger).
- li plaijhi di fé rescontrer des efants et des viyès djins dins des ospices.
So les standes, gn aveut des lives, des djeus eyet des amagnîs do payis.
Jacques Warnier prezinte les novelès voyes (aprume l' uzaedje di l' éndjolike) po fé goster l' walon ås efants
Michèle Herlin avou les efants d' après Chevri
Kesse des efants «vinous d' ôte pårt»
Joëlle Spierkel mostere si scolyince (avou l' live Les grands åbes
fotos d' efants avou des mots walons (soce "Badjawe")
Adonpwis, gn ava li rmetaedje des pris del bate di noûmots eyet li prezintaedje di l' avançmint do pordjet Nosse comene dit oyi
Alix Dassargues prezinte l' avançmint do pordjet Nosse comene dit oyi
les mayeurs di Blegné, Hu, Djeve et Nameur deynut l' leur sol pordjet
2019Modifier
Ocupaedjes coinrecesModifier
Li mierkidi 15 di may, gn ava ene grande fiesse a Sint-Houbert po li strimaedje del ramexhnêye di noveles da Lucyin Mahin, «Moudes a rvinde». Après on spitch sicabene del culteure, Anne Henneaux, vina l' toû da Pire Otdjåke, prezidint do Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene ki va rnovler li cårire do scrijheu. Vina li spitch da Lucien Mahin, avou on long plaitiaedje po l' impôrtance do wårder l' lingaedje walon bén vicant.
Adon-pwis ariva l' prezintaedje sol toele des pordjets fwaits avou les scolîs:
- tchanson So nosse voye (videyo des apresses)
- Deus tot ptits fimes
- Les grand foirts omes å paradis de comeres
- Li scole foû-scwere.
- troes bokets d' fime doblés e walon.
Grande fiesseModifier
Li fiesse do dierin djoû s' passa a Lidje, e Muzêye do Vicaedje des Walons.
Do matén, gn ava des conferinces so les mancîs lingaedjes (fôrlan, basse, picård, lingaedjes coinreces del Flande (flamind, limbordjwès…).
L' après-nonne fourit ocupêye på prezintaedje des pordjets subzidyîs. Li prumî, foirt rimarké, c' esta l' ci del sicole di Sint-Houbert prezintant on clip videyo avou l' tchanson «So nosse voye». Adon-pwis, ci fourit l' toû do Rweyå CLub walon di prezinter si copinreye «Les cactaedjes».
Pu ç' côp la, gn a yeu li rmetaedje des rzultats del Bate di noûmots.
Di flaxhe, les standes des soces pol walon, et des concerts di tchanteus e walon: William Warnier, Michel Azaïs avou Jacques-Yvan Duchesne, et Remi Decker avou Marc Malempré.
Hårdêye difoûtrinneModifier
Hårdêye divintrinnesModifier
Hårdêyes difoûtrinnesModifier
- (fr) Leu waibe oficire
- (fr) Leu pådje Fesbok
- Rapoirtaedjes videyos (sol Tévé walon-cåzante)
- Edicion 2017
- Edicion 2018
