Wikipedia

SLLW

Li SLLW, kel no, e francès, c' est Société de langue et de littérature wallonnes, c' est ene soce di waloneus k' a skepyî li 27 di decimbe e 1856, bråmint a cåze di Nicolas Defrecheux et Charles Grandgagnage.

Li prumî no del Soce (societé liégeoise)

Mwaissès dnêyes

candjî

C' est li pus viye et l' pus rlomêye des soces pol walon. Ele si loméve, å cmince, Société Liégeoise de Littérature Wallonne (Societé d' belès-letes di Lidje). On l' lome cobén, etur waloneus, li Societé d' Lidje.

Li bouye del SLLW, c' est di mete e valeur li literateure walone eyet ecoraedjî li studiaedje del langue.

Li SLLW rote come ene academeye, avou 40 mimbes kel dimorèt tote leu veye (såf s' il evont d' leu prôpe idêye). Li novea mimbe ki replaece onk k' est moirt doet esse accepté pa l' assimblêye. Il est sovint do minme payis kel ci k' est moirt.

 
on live del coleccion "Memwere walone" k' a rexhou e 2005

Les såmes del societé eyet l' linwe-ehåyaedje do walon

candjî

Grandgagnage aveut dandjreus dins l' idêye di fé do walon ene langue nåcionåle, come les Flaminds estént kel fijhént e minme tins. I djåze, noer so blanc, di constituer la langue wallonne dins si spitch al societé di 1858.

Diviè 1900, Nicolas Lequarré aveut les pinses d' enonder li prôze nén racontrece.

A pårti di l' arivêye di Jean Haust et Jules Feller, li societé va bråmint dpus studyî les patwès belgo-romans ki bouter a l' ehåyaedje d' ene langue walone djeneråle. Et çoula, mågré ki Feller disfind l' atuze del langue wallonne, unité supérieure aux dialectes

Tolminme, li sistinme Feller serè eployî dispu 1902, et si va spåde dins tos les scrijhaedjes, tot al dilongue do 20inme sieke. Li SLLW a l' dår di lomer mimbe tos les djintis bouteus pol walon, dins les soces di Nameur (Relîs Namurwès), di Tchålerwè (ALWAC), di Djodogne (Såverdeas) et del Lovire (Scrijheus do Cinte) .

Tos les studias del SLLW sont fwaits e francès. Les studias sont todi scrît avou l' idêye k' i dvèt siervi eto ås diyalectolodjisses des payis galo-romans, ki rconoxhnut les fels ovraedjes des sincieus mimbes del SLLW.

Eto, dins ls anêyes 1950, Louis Remacle et Elisée Legros vont traker les scrijheus ki n' notnut nén li ptit accint di leu viyaedje, çou k' est waitî come ene "flotche". Maurice Piron, di s' costé, vout fé monter pår li livea des belès letes e walon. C' est l' filozofeye del djermêye 48 ki wangne podbon.

A dater des anêyes 1980, li mot "patwès" a ristî eployî timpesse dins les scrîts del SLLW.

Dabôrd, li SLLW s' a levé come ene seule djin disconte do rfondaedje do walon et des noûmots, et li scrire hagnûlmint dins on papî da Jean Lechanteur k' a parexhou dins gazete "Wallonnes" e 1996.

Istwere del societé

candjî

Li SLLW a bouté timpesse les 10 prumirès anêyes di s' veye, ki l' sicretaire, c' esteut François Bailleux.

E 1867, gn a yeu on ptit rafroedixhmint dins les ovraedjes del societé.

Å tournant inte li 19inme eyet l' 20inme sieke, li pordjet do Diccionaire djenerå do lingaedje walon (Dictionnaire Général de la Langue wallonne) serè-st enondé e 1904.

Å céncwantinme aniversaire, e 1906, li spitch do prezidint Nicolas Lequarré, ki dene on racourti di l' ovraedje del soce so 50 ans, si frè e walon. Ci serè motoit l' dierin côp.

E 1996, ele shût les idêyes do papî Ltchanteu po «discomunyî» les rfondeus[1], ey e minme tins, ribouter li foirdjaedje di noûmots.[2]

E 2001, li SLLW s' ahive ene waibe Etrernete, bråmint fwaite pa Guy Belleflamme, li prezidint d' adon. E 2005, so cisse waibe la, li soce atake a eplaidî so les fis ene antolodjeye des scrijhaedjes di ses mimbes.

Li SLLW et li gråde d' "Academeye do walon"

candjî

Al fén des anêyes 1890, li SLLW aléve divni oficirmint l' "Academeye walone". Mins onk des mimbes askepieus, J. Delboeuf n' a nén vlou. Feller l' a ridmandé å Congrès Walon a Lidje e 1905, mins ça n' a nén passé.

Gn a deus grossès arokes po kel SLLW divegne ene academeye :

  • Li SLLW s' ocupe eto do gåmès do picård et do tchampnwès. Ene academeye ni rprezinte k' on lingaedje.
  • Li SLLW n' uze nén do walon come lingaedje po bouter. Ene academeye ni pout nén roter inla.

Djivêye des prezidints

candjî

…

…

Eplaidaedjes del SLLW

candjî

Linwince

candjî

Conte-rindous, noveles, biyografeyes

candjî

Belès Letes

candjî

Hårdêyes difoûtrinnes

candjî

Sourdants

candjî
  1. ↑ Michel Francard, La création néologique dans les parlers romans de la Wallonie, Neologica, 2022, p. 3.
  2. ↑ Albert Maquet, Le rapport d'Orimiel, Wallonnes1994/4, p. 2-8.
  3. ↑ Baptiste Frankinet, « In memoriam. Émile Gilliard (1928-2023) », dins Walones, 2023, lº 2 (avri-may-djun), p. 5.
Prin del pådje «https://wa.wikipedia.org/w/index.php?title=SLLW&oldid=408580»