Maladeyes des rodjès biesses

Pådje moennrece so les maladeyes des rodjès biesses

five di laecea

Les maladeyes des bovrins polnut esse rindjeyes sorlon les cåzes, u sorlon les organes la k' ele si rashiyèt.

Rindjmint sorlon les cåzes

cåzes fizikes

Fototinrûlijhaedje

• Li fotosinsiûlijhaedje
• Li paralizeye å nier do keute
• Li disclonaedje

cåzes tchimikes

• Epweznaedje ås coltchikes
• Epweznaedje å rôze lawri
• Epweznaedje ås nitrates
• Epweznaedje ås sorgos nén maweurs (glucides ciyanurifôrmants)
• Epweznaedje å blåw toubak
• Epweznaedje ås schitroûles

virûsses

Catåre malén

• Li catåre malén
• Li gripe canadyinne (nazitchenålite å virûsse, IBR)
• Li cocote
• Li leucôze des bovrins
• Li må d' araedje
• Li schite ås veas å virûsse BVD
• Li schite ås veas å cronivirûsse

priyons

• Maladeye des sotès vatches

bactereyes

tcherbon des tchås, operé

• L' actinobacilôze (Actinobacillus lignieresii)
• L' actinomicôze (Actinomyces bovis)
• Li listeriôze (Listeria monocytogenes)
• Li mamite al grangrinne (Staphylococcus aureus)
• Li ptizeye (Mycobacterium bovis)
• li tcherbon des tchås (Clostridium chauvoei)
• li tcherbon el misse (Bacillus anthracis)
• li tetanosse (Clostridium tetani)
• li diermite eterdoetrece (Sphaerophorus necrophorus)
• li fordjetaedje minêyrece (Brucella abortus)
• li stronnant rôguea (Sphaerophorus necrophorus)
• l' Aiwe-e-cour (maladeye des vatches ås riketseyes) (Ehrlichia ruminantium)

formagnants

• Les clås d' esté.
• Les diele ås veas
• Li brontchite viermineuse (Dictyocaulus)
• Li schite viermineuse des djonnes bovrins (Ostertagia ostertagi...)
• Li vier solitaire des veas (Moniezia benedeni)
• Li rogne (Sarcoptes)

må-tournaedje do coir

touma del velêye, ledjir

• Li touma del velêye (five di laecea)
• Li sindrome del vatche djus
• li five di yebes

mancances dins l' amagnî

• Li pômagne al vatche plinne
• Mancance di keuve
• mancance di zénk
• mancance di tchåsse

magnants mås

crantche e l' ouy

• Crantche e l' ouy ås vatches

Maladeyes nén bén esplikêyes u a puzieurès cåzes

• Moraedje do gris do cervea
• five di berwetaedje (veas a-z ecråxhî)

Rindjmint sorlon les organes

Maladeyes totavå l' coir

• Li pômagne al vatche plinne
• Li touma del velêye (five di laecea)
• Li sindrome del vatche djus
• Li tcherbon el misse

Maladeyes del boke

• Li cocote
• L' actinobacilôze (linwe di bwès)

Maladeyes del pea

clå d' esté

• Li fotosinsiûlijhaedje
• Les clås d' esté.
• Les diele ås veas

Maladeyes des tchås et des oxheas et des mimbes

• Li paralizeye å nier do keute
• Li disclonaedje
• Li maladeye des blankès tchås
• Li tcherbon des tchås
• Maladeye do doet
  • li diermite eterdoetrece
  • li fotchroûle ou blanc må
  • li forcrexhince eterdoetrece

Maladeyes do pés

laecea d' colimamite

• Mamite ås biesses
  • Li mamite al grangrinne
  • colimamite

Maladeyes do cervea et des niers

• Li må d' araedje
• Clå el miyôle, di cåze d' on waerbea
• Maladeye des sotès vatches
• li five di yebes
• Li touma del velêye (five di laecea)
• Li moraedje do gris do cervea

Maladeyes des ouys

• Crantche e l' ouy ås vatches

Maladeye do sistinme respirrece

• Li catåre malén

Maladeyes do cour

• L' Aiwe-e-cour (maladeye des vatches ås riketseyes) (Ehrlichia ruminantium)
• Li clå-e-cour (coir etrindjir)

Maladeyes do sonk et des organes al linfe

• Leucôze des bovrins
• Rodjès aiwes (babeziôze)
• Five ås crexhioûles (Teleriôze)

Cérudjeye

• Tinaedje astok
• Operaedje des tetes ås vatches
• Botniraedje
• Côpaedje-evoye di l' ouy

Motlî walon des maladeyes des rodjès biesses

• Motlî so les waides do Payis d' Heve (E211 dins l' djivêye des motîs), pp 80-86.
• Motlî so l' aclevaedje des rodjès biesses a Djåçlete (C18) pp 299-339.
• Motlî so l' aclevaedje a Tcherin (S28) p. 77-86.
• Motlî del cinse a Fraire (O102) pp 108-111
• Motlî d' Tchonveye pp. 197-199