Colimamite
Li colimamite u mamite ås colis, c' est ene mamite cåzêye pa les colibaciles (Escherichia coli).
C' est ene des pus griyeuses des mamites ås vatches.
Minêyolodjince candjî
Ele acsût pus voltî les grandès dineuses. Foirt laide ås vatches Hostine.
Cwand gn a des trôs dins l' beton do ståve, les biesses si vnèt coûtchî dvins, et l' tete pind dins l' bigåd. Les colibaciles n' ont k' a rmonter dins l' tchenå do trayon.
Dins les tchôds payis, di l' esté, les vatches si vont insi voltî rafrister dins les frexhès plaeces, la k' elle ont pixhî enawaire.
Cwand i ploût bråmint, po les biesses al libe divins èn eclôs, on a les minmès rujhes.
Senes del maladeye candjî
Les prumirès 6 eures, li five monte disca 41°C. Li laecea pout dmorer normå, mins li cwårtî malåde kimince a esse pus deur.
Après 12 eures, li vatche ni magne pus. Li five ritome ddja. Gn a des matons dins l' laecea, ki dmane blanc.
Après 24 eures, li laecea toûne a aiwe, d' ene djaene coleur. Gn a pus waire di matons, oudonbén, i sont eto djaeniåsses. Li pés est moirt houzé, tchôd, et dorleus.
Li deujhinme djoû, li biesse si pout coûtchî sins s' voleur rilever. Li five a rtoumé et l' timperateure do coir shonne normåle (39°C). Si l' vatche dimeure astampêye, ele pout schiter.
A pårti do 3inme djoû, si l' vatche n' est nén médieye comifåt, ele pout ddja crever.
Médiaedje candjî
On médeye purade pa des pikeures (trimetoprim, colistene, djintamicene, marboflocsasene).
Les tubes al mamite ni sont nén foirt aidûles zels tot seus.
Pronostik candjî
Si l' mamite est médeye dins les 12 eures, on pout schaper l' rascråwêye tete.
Si on tådje disk' å londmwin, li tete est pierdowe, nouv côps so dijh.
Si les biesses ni sont nén bén médeyes (metans tot prindant des tubes po les streptos), et k' on n' fwait les bons antibiyotikes ki l' troejhinme djoû, foirt a crinde ki l' biesse va aler setche des cwate tetes.
Minme si on n' sogne comifåt ki l' cwatrinme djoû, li biesse est å pus sovint pol Laid Wåtî.