Émile Gilliard
| Skepiaedje | 12 d' avri 1928, Nameur |
|---|---|
| Moirt | 23 di måss 2023, Lidje |
| Nåcionålité | Bedje |
| Activités | scrijheu, ratourneu |
Émile Gilliard (e walon, on prononçreut purade Mile Jiyârd u Mimile Djiyåd), c' est on scrijheu et on rcwereu sol walon k' a skepyî a Malône li 12 d' avri 1928. Il a morou a Lidje li 23 d' måss 2023[1].
C' est onk des scrijheus k' a l' pus scrît e walon.
Il est rprins dins l' grosse antolodjeye da Piron, antolodjeye Fleurs diyalectåles et dins l' Antolodjeye Scrire.
Di s' mestî, il a stî mwintès anêyes bibiotekî a Mont. Al pinsion, i s' a rtiré a Lidje.
Ouve e walonCandjî
Come sicrijheuCandjî
I cmince foirt matén a-z eplaidî des ramexhnêyes di powinmes, inte di zeles: «Chimagrawes» (1955), «Påters po tote ene sôre di djins» (1959), «Veas d' måss» (1961), «Roukes di tere» (1966), «Li dierinne såjhon» (1976); «Silicose valley» (1989) «Vicaedje» (1992).
Ci n' est k' so l' tård k' i s' asprouve al prôze, dins ene airance classike so l' vicaedje dins les ptits viyaedjes walons «Rodjimont, paskeyes di todi» (1992).
Todi avou des ptits romans, dins «On vî fizik eruni» (1997), i passe foû payis (e Tchekeye) u dins on monde des grandès veyes sins no. Po dire li veur, Mile Gilliard aveut ddja fwait ene saye di rmete e walon ene sipoûle ki s' passe foû d' Walonreye (dins l' Nonne di France), cwand i scrijha «So les tienes», on ratournaedje di «Collines» da Jean Giono.
Sifwaitmint dins «Del Ruwane å Bwès Djilet» (2000), «Des djins a pårt» (2001) eyet «Les djoûs racourtixhnut» (2002).
E 2013, il eplaide on long arimé so l' aviyixhmint dins l' pitite coleccion del SLLW, «Wayimaedje».
E 2017, i rvént al prôze avou ene novele istorike, «Diviè l' an cwarante».
Come ricwereu et diccionairîCandjî
Come ricwereu, Emile Gilliard a vudî, en on live sol codjowaedje di 5000 viebes e walon do Mitan: «Conjugaison et lexique de 5000 verbes wallons» (2000).
Mins li tchîf d' ouve di ses rcwerances, ci fourit li gros spès motî walon-francès ki vuda e 2008 (rahouca dins l' djivêye des motîs do walon: C106).
I serè shuvou pa ene rawete e 2012 (rahouca C107).
RiscompinsesCandjî
A rascodou deus côps li Pris del Cominålté Walonreye-Brussele : e 1995 po si ramexhnêye di noveles "On vî fizik eruni" ey e 2007 po s' motî walon-francès.
Corwaitaedje des scrîts da Emile GilliardCandjî
Li lingaedje da Émile Gilliard est foirt ritche et, sapinse Tiri Dumont, i screye e lidjwès avou l' accint d' Moustî, inte Nameur e Tchålerwè.
Émile Gilliard est on scrijheu ttossu bén di proze ki di powezeye, k' a stî primé sacwants côps. Dispu lontins Relî Namurwès eyet mimbe del Societé d' Lidje (S.L.L.W.), k' il î a stî prezidint eviè 1996.
Li ratournaedje di Collines da Giono replaideye ricoridjeye e 2004, fourit ene di ses prumirès mwaissès ouves. C' esteut l' prumî côp k' on veyeut on tchîf-d'-ouve des belès letes eternåcionåles rimetou e walon. Copurade rilevåve, dabôrd ki li sinne si passe dins ene airance ki n' est nén li cene d' on ptit viyaedje del Walonreye (c' est l' campagne do Nonne del France).
Mins, après çoula, i n' a pus waire cwité les boirds del Basse Sambe, ey edvinté li forveyou viyaedje di Rodjimont po-z î plaecî toplin di ses romans et noveles (Les djoûs racourtixhnut, On vî fizik eruni, Ene schandeye po les cis do Rabot (novele), li Trô Fô Djåke, Noste Arcadeye da nozôtes (prôze-powezeye), So les trîs des Goletes, Diviè l' an cwarante.
Pôzucion tant k' å rfondaedje do walonCandjî
Dins l' fime di racsegnes da Zavî Istasse «Li langue åd dibout del linwe (fime)», c' est lu ki s' fwait poite-parole del SLLW po-z ataker (sins nol astoca) l' ovraedje des rfondeus.
Hårdêyes difoûtrinnesCandjî
Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Émile Gilliard po-z enimådjî des mots k' i gn a.
Vos trouvroz des racsegnes so les ouves da Émile Gilliard, u les ouves zeles-minmes, so Wikisourd e walon.- Ès pådje e rfondou (so l' Aberteke)
- Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW (e Feller)
- (fr) Bibliografeye e francès (sol waibe di l' SLLW)
- (fr) Ès pådje « Objectif Plumes » (on waibe del Federåcion Walonreye-Brussele)
- (fr) Tuzaedje da Émile Gilliard so l' avni do walon e troejhinme meynaire (e francès)
