Vera (roman)

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Vera », loukîz cial.

Vera, c' est on roman e walon, sicrît pa Lucyin Mahin, k' a moussî foû e 2011 dins l' coleccion «Paroles do Teroe» do Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene.

coviete

Vera, c' est l' no do mwaisse persounaedje.

Li live a stî saetchî a 400 egzimplaires.

ISBN 978-2-9600956-0-9

Mwaissès dnêyes

Li roman a rexhou so papî e 2011, eplaidî do Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene dins l' rîlêye di live «Pårlaedjes do teroe». Mins les prumîs tchaptrês avént ddja parexhou sol waibe "L' Aberteke" dispu 2001.

Li coviete et les rabats sont-st enimådjîs pa José Schoovaerts.

Li tecse walon est rashiou e francès vizon vizu, ratourné avou l' aidance da Thierry Dumont, Olivier Esnault, Jean Cayron, José Schoovaerts, Willy Leroy, Mady d'Orchymont, Georges Sfasie, Louis Baijot, Joseph Docquier, Yannick Bauthière, André Gauditiaubois, Jeanne-Marie Frédérickx, Ernest Benoit, Bernard Louis, Chantal Denis, Jean Goffart, Christine Tombeur et Serge Fontaine (dins l' ôre des tchaptrês).

Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins

Li spoûle si passe el Crimêye, dins les anêyes 1990, mins, pa les viyès matenes k' on ndè cåze dins l' live, on rmonte al guere di Crimêye, ås campagnes di Rûsseye da Napoleyon Bonapåre pu da Hitler, et ås investixhmints bedjes el Rûsseye des Tsårs å cminçmint do 20inme sieke.

Veyes k' on ndè cåze :

• Baxhtchissaray : c' est l' mwaisse veye istorike del Crimêye, metowe e mitan do payis. C' est la k' el Buro Marinov est.
• Les Montinnes di Crimêye : c' est ene tchinne di montinnes metowe a Nonne del Crimêye, avou des hôts tienes ki vnèt toumer a falijhe sol Noere Mer.
• Sebastopol : c' est on grand pôrt sol Noere Mer, avou bråmint des militåres, les cis del « 6inme Flote ». C' est la ossu k' gn a yeu li dierinne batreye del guere di Crimêye e 1856.
• Simferopol : c' est li mwaisse veye del Crimêye d' asteure, metowe e mitan des teres, nén lon erî di Baxhtchissaray. Li trén ki vént d' Oucrinne ni va nén pus lon.
• Yalta : c' est l' mwaisse veye touristike del Crimêye, sol Noere Mer.

Racourti

Vera (Aminievna Tchoubarov) vént d' aveur si diplome d' infôrmaticresse. Ele mousse come estadjaire å Buro Marinov, ene pitite societé d' éndjolike. Ké binamêye pitite djin, avnante ki l' diåle, et djinteye a l' ovraedje. I l' inmèt bén tertos, al societé. Tertos ? Nén todi Tansou, li feme do patron eyet Natacha, ene pareye a leye.

Batisse Tchårlinov, on dintisse, c' est l' grand cama do patron (Zande Marinov). I provént d' ebagants walons. C' est lu ki tént l' pot droet cwand Zande n' est nén la. Tini l' pot droet, oyi, mins parvini a wårder l’ eglijhe e mitan do viyaedje ?

Adjinçnaedje do live

Prumî pordjet d' coviete (2009)

Gn a po cmincî on dvant-z-ouve, la ki li scrijheu s' esplike d' aveur plaecî si roman si "foû payis".

Adon, ene adviertance, la k' on aprestêye li lijheu(se) å sbarmint di sacwants ponts k' i (ele) n' est nén adût(e) di trover dins les lives e walon.

Adonpwis, les tchaptrês sont limrotés e continou, di 1 a 37. Ladvins gn a des "grands bokets" k' on lome "live", et k' i gn a 7 + l' "epiloke", titré "po vni foû conte".

Les "lives" sont come les "samwinnes" d' ene "Båke so les bwès d' l' Årdene". Si ça sereut on fouyton al tévé, c' est des des emissions k' i fåreut fé passer ene après l' ôte. Mins inte deus lives, on pout, li lijheu(se) rprinde alinne.

Li live ni tchereye nén dins l' ôre cronolodjike. Mins tchaeke tchatrê est daté, et on rapele todi les paskeyes ki s' ont ddja passé inte les côps. Al fén, gn a ene tåve avou les tchaptrês dins l' ôre cronolodjike.

Djinre do roman

C’ est on roman ås sacwants djinres :

• roman sicolodjike : cénk mwaisses persounaedjes et deus troes persounaedjes dilérins cåznut, tuznut, et s' kidure sorlon leus rapoirts et sintimints avou n' onk l' ôte.
• roman egzotike : i s' passe el Crimêye
• roman istorike : on djåze d' etrevéns istorikes dispu l' guere di Crimêye, disk' å dishonnaedje di l' URSS et l' istwere di l' Oucrinne.

Boket d' agritche

Metou sol cou-coviete et so l' papî di rclame

Vera end a havant. So nén co on moes, ele vént d' piede deus d' ses galants. Esmayel ki l' a margougnî, et bouxhî sor leye. Et Zande, ki lyi a evoyî s' C4. C' est po l' Esmayel k' elle esteut co l' pus araedjeye. Elle aveut stî bråmint trop lon avou lu…

E pårteye metou dins "Singulîs" 4/2010

Cwand to n' as pont d' tchance, to sereus martchand d' tchapeas ki les efants vénrént å monde sins tiesse.

Tot cåzant d' tiesse, li Zande Marinov si tneut l' sinne dins ses mwins, les deus keutes so s' buro.

Les rascråwes avént tcheyou sor lu ene après l' ôte. Come dit li spot : i n' esteut nén co rsouwé d' ene walêye ki l' ôte lyi arivéve so s' dos.

Djudjmint des lijheus

Dji so-st ocupé a mete vosse live e pådjes. Dji m' rafeye a tchaeke côp del rilére. Si dji sereu meye djins, dji l' atchtêyreu meye côps. (Joël Thiry).

Dji n' m' a måy "pelé" tot lijhant ci bea roman la; et portant dji l' a dvou lére cénk côps. (Joël Thiry, eplaideu).

Di l' egzotisse, di l' erotisse, des spitants persounaedjes, on walon ki croxhe, on ctaeyaedje a hikets, vola li rcete do dierin roman da Lucyin Mahin. (Singulîs 4/2010, p. 10).

Ça m' a shonné målåjhey å cminçmint, et tot conte fwait, dj' acheve vosse live sins pont d' må ! (Jacques Desmet).

Gn a ene pitite flotche dins les nos rûsses : dins l' deujhinme no, on n' va måy riprinde li no del mame (Vera Arqiyevna); si l' mame n' est nén marieye, on prind l' no do grand-popa (Mohammed Soleih).

C' est l' pus bea d' vos romans; mins dj' åreu yeu ptchî ene ôte fén (Georges Sfasie).

Dji creyeu ki dji rmeteu sacwants persounaedjes, come Tansou; mins tot conté tot rabatou, ça n' si pout nén ca dji n' a djamåy sitî e l' Oucrinne ! (Martine Mahin).

Dj' a lî tot l' live e walon, pu li rcomincî e francès. Wice ki li scrijheu a stî trover tot ça, dabôrd k' i n' a måy sitî el Crimêye. Li pus målåjhey, c' est d' lére les nos prôpes (come Baxhtchissaray) (Roger Colin, scolî al sicole di walon d' Bive).

Shuvance

On a rcåzé di sacwants passaedjes ki djåznut des lingaedjes di l' Oucrinne come corwaitaedje des cåzes del guere d' Oucrinne.

Batisse les schoûtéve djåzer. Il aveut todi yeu l’ bosse des langues. I vs saveut dire, å-z ôre les djins, ké lingaedje k’ i sprectént, et pår di ké coine do payis k’ il estént. Gn aveut la, el cawêye, des vraiys Rûsses di Moscou. Des Oucrinnyins do Levant, ki leu djårgon est cåzu do rûsse. Des Oucrinnyins do Coûtchant ki djåznut li « vraiy » oucrinnwès, foirt erî do rûsse, et ki rsaetche purade do polonès.

Hårdêyes difoûtrinnes

• Fråzes do live rissiervowes dins l' Wiccionaire
• Spitch do scrijheu å prumî prezintaedje (a Tcheyou et lete di priyaedje e francès)
• Fi so "Berdelaedje"
• Rawete croejhete
• Binde d' imådjes sol dierin tchaptrê (ki s' passe a Måmdiy)