Gaston Lucy
Gaston Lucy (1898-1986), sipoté Li Singlé, c' esteut on foclorisse et on scrijheu e walon.
Ouve come sicrijheu candjî
Foclorisse et scrijheu walon dins les gazetes di Sint-Houbert, Gaston a scrît bråmint des contes so les fêyes, les Pépés u les nûtons, les biesses et les oujheas, li Diåle, les spots, l' istwere do viyaedje, les pelrinaedjes, les dicåces, les fôres, evnd.
Ses contes sont plaijhants. Il aveut ene manire di s' fote on pô des djins, tot lzî fjhant l' moråle a dmey-mot.
Il a ossu leyî on motî di 5-6.000 mots k' on-z eployive dinltins a Bive : li motî d' Bive.
Eplaidaedjes candjî
Les bokets parexhous dins "Les Echos de la cité" sont wårdés å CIDWEL.
Bråmint des tecses ont stî ramexhnés e-n on sillabusse, tapé pa Yves Joblin, avou Gaston a ses costés, avou ene ortografeye tchoezeye pa zels deus.
Tos les ptits tecses ont stî riscrîts e Feller pa Louwis Baidjot après l' moirt da Gaston.
C' est l' minme Louwis Baidjot ki rtapa tos les mots scrîts hatche et matche dins des cayés di scole, po les rmete pa ôre alfabetike, et rexhe li motî d' Bive.
Lucyin Mahin riscrijha e rfondou et ehåyî li seu roman da Gaston, Les Grignous, et l' fé parexhe dins l' Aberteke. Pierre Otjacques el riprinda dins l' mwaisse modêye, riscrît e sistinme Feller, et l' eplaidî so papî dins l' Coleccion Pårlaedjes do Teroe e 2013.
Sipepieuse vicåreye candjî
Tot djonne, i s' egadje el France po li ristopaedje des trintchêyes del guere di 14.
Did la, i boute on moumint ås tchmins d' fier e l' Aldjereye.[1]
Si passaedje å Congo bedje date di 1927-1930, ca i resteut el Beldjike po les fiesses do cintnaire.[2]
C' est la k' i cmince a scrire (e francès) totès sôres di rilevêyes sol biyolodjeye et mes fåves do vî vî tins des Congolès. Deus dominnes k' i va diswalper e walon, pus tård. Sacwants d' ses scrijhaedjes e francès so des sudjets congolès ont stî rmetous e walon pa Lucyin Mahin et Louwis Baidjot.
A pårt ces kékès anêyes la, wice k' il apurda l' kiswahili, il a passé si veye al gåre di Graide.
I fourit dins l' rezistance tins del guere 1940-1945.
Hårdêyes difoûtrinnes candjî
- Les Grignous
- Les spots do Singlé
Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Gaston Lucy po-z enimådjî des mots k' i gn a.
Difoûtrinnès hårdêyes candjî
- (so l' Aberteke)
- (so "Berdelaedjes")
- (sol waibe "Li walon d' emon nozôtes")
- Ratournaedje d' on calpin scrît e Congo (so les moxhes al låme)
- Egzimpe di si ortografeye (paskeye do Diåle maçon)
Sourdants candjî
- ↑ Temognaedje da Lucyin Mahin, sovnance d' ene resconte avou l' Gaston a Djimbe diviè 1978.
- ↑ I fjheut l' fåcnî sol tchår do baron d' Bive a Brussele (temognaedje da Louwis Baidjot).