Graide
Graide c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou Bive, e l' province di Nameur.
Mwaissès dnêyes
candjî- Limero del posse: 5555 (vî limero 6861)
- Limero diyalectolodjike: D 125
- Eplaeçmint sol Daegn: 49°57'N - 5°04'E
Vîs scrijhas
candjîGraida (770-779); Graisda (862-902); Graisdas, Grederis (946); Gredis, Graisde, Grades, Graidez (1330); Grede (1541-1554).
Deyografeye
candjîLi rixhea d' Graide si lome l' Almaxhe et rdjond l' Aiwe di Lesse dizo Dåvdisse.
Istwere
candjîGraide fourit on doyiné dispu 837 (croes banåves di Palijhoû).
E 1558, ci doyiné la s' sitindeut disk' a Ansreme, Falmagne, Felene, Djedene, Vierzeye, Astire, Li Mwinni, Sèvry, Djivet, Bive, Wåjhî, Djimbe, Maissin, Ôtchamp, Ofagne, Palijhoû, Bouyon, Fayi-les-Veneus, Rdû, Viyance, Fromlene, Hargnies.
Li tour di l' eglijhe est foirt viye; fonts di 1500; c' esteut ene possession di Ståvleu, ddja dviè 770 (ond e cåze el tchåte di wandelaicus mansus)
Tins del guere 1914-1918, gn a 22 omes k' ont stî dipoirtés e l' Almagne, li 5 di decimbe 1916.
Makis 1944
candjî
17 makizårds ont stî touwés dins l' combat do 1î d' setimbe 1944, tins del guere 1940-1945. Cénk di Graide, 5 di Nayômé (3 estént frés, del famile Denoncin), 5 di Patiniye et co deus ôtes. Il avént stî atakés pa des SS k' estént a Bive et k' avént ddja distrût l' makis d' Hodrémont et broûlé l' viyaedje li 23 d' awousse. C' ere dja li 23 d' awousse, e 1914, ki les Almands avént broûlé Hodrémont on prumî côp.
Nos di des plaeces di Graide
candjîGraide Gåre
candjî
Graide Gåre si va diswalper åtoû d' l' eståcion d' tchimin d' fier, constrûte a kékès kilometes do viyaedje di Graide.
Li tchapele del gåre di Graide a stî basteye dins les anêyes 1900 pal famile Bertrumé ki dmoréve a costé et ki s' a, dins l' minme timp, rissiervé ene cimintire privêye k' est asto del tchapele. Li tchapele a stî dnêye al fabrike di Graide et fwait don pårteye del pårotche. Li siervice a stî assuré på curé d' Graide, k' a yeu rcours a des peres etrindjirs po vni dire messe li dimegne. Dins les anêyes 1930, c' esteut l' abé Degembes, ki vneut d' Louwate, pwis, on-z a yeu les peres di Tchanlî, ki vnént e tram, pwis les peres di Bietris, tins del guere di 1940-1945.
On s' sovint do pere Eleuthère, ki nos djheut messe li dimegne å matén, pwis k' apougnive, pås fås tchmins, li voye di Tchîplane et rivni prinde li michline di Bietris, del vesprêye. Après l' guere, les curés d' Graide ont stî motorijhîs et il ont yeu pus åjhey po s' displaecî. Dispoy 2003, dj' ans on pere polonès, li pere Stanislaw, k' est curé po Graide et l' gåre, Grå-Fayi, Tchîplane et Coirnîmont.
