Mwaisse di scole

On mwaisse di scole u mwaisse d' escole, ene dame di scole (on dit eto : èn instituteur, ene institutresse, on, ene instite), c' est onk (ene) ki scole les efants dins les scoles prumaires.

Ene dame di scole å Djapon

on eploye pus sovint damjhele di scole po ene djonne feye k' acsegne dins les scoles gårdyinnes.

I (elle) a studyî dins ene sicole normåle.

El Beldjike, diviè les anêyes 1950, li scolaedje des mwaisses di scole si fjheut après le scoles mweyenes, so troes ans. Adonpwis, dins les anêyes 1960, ça a stî èn an di scoles après les umanités. Asteure, c' est troes ans après l' diplome di sgondaire.

Les mwaisses di scole eyet l' walon

Sicole di walon a Ôtchamp (2002)

Ene reglumintåcion di 1955 consyive å mwaisses di scole di discoraedjî l' eployaedje do walon pås scolîs. Ene des penitinces k' il avént tuzé, c' esteut l' noer boton.

Sacwants mwaisses di scole estént des scrijheus e walon, mins el disfindént ås efants. U s' catchî po scrire e walon.

Portant, dins bråmint des viyaedjes, disk' ezès anêeys 1960, les efants des ptitès djins cåzént walon inte di zels. Et trover ki "l' mwaisse ni cåze nén come nozôtes".

A cmoncî do decret so walon e scole di 1991, sacwants mwaisses di scole ont cmincî a dner des cours di walon. Ubén priyî des bénvlants po scoler les efants e walon. Mins bråmint d' ces(ses)-la ont stî al pinsion dins les anêyes 2000, et gn a bén sovint nouk k' a rprins.

Sicrijheu(se)s e walon k' estént mwaisses u dames di scole

• Charles Bentz
• Joseph Bily
• Pol Bossart
• Marie-Louise Choisez
• Joseph Docquier
• Georges Fay
• Ben Genaux
• Ernest Haucotte
• Émile Lempereur
• Willy Leroy
• Emile Pècheur
• Émile-Joseph Piret
• Louis Piron
• Edouard Ries
• Germaine Tilmant
• Hinri Van Cutsem

Sicrijhaedjes so l' ovraedje d' on mwaisse di scole

Sacwants scrijheus mwaisses di scole ont prins plaijhi a discrire leus scolîs. Ça a dné ces lives cial :

• Kegn 42 da Ben Genaux
• Tiesses pelêyes da Emile Lempereur
• Fonse et li cpagneye da Georges Fays

Tant k' a "Do tcherbon dins les flates" (da Emile Lempereur avou), c' est ene novele sicolodjike sol vicåreye d' on mwaisse di scole del veye lomé dins on ptit viyaedje.

Hårdêyes difoûtrinnes

• Sacwants scrijhaedjes e walon so l' bouye d' on mwaisse di scole (so l' Aberteke)
  • Pådje saetcheye foû di "Fonse et li cpagneye"
  • Pådje saetcheye foû di "Kegn 42"
• Respondas sol tévé walon-cåzante a vey avou l' eployaedje do walon pa les scolîs
  • Joseph Docquier sol directive po disfinde li cåzaedje e walon påzès scolîs
  • Temognaedje sol cåzaedje des efants e walon (da Lucien Gaspar)