Bwès (d' åbes)
On bwès[1] u on bos[2], c' est ene sitindêye avou toplin des åbes.
Ene foirt lådje sitindêye avou des åbes si lome on «grand bwès»[3] u ene «aforet» [4].
Li mot "bwès" (u "bos") a dnè bråmint des nos d' plaeces el Walonreye.
Istwere candjî
E 13inme sieke, e l' Urope coûtchantrece, on-z a distrîxhné timpesse les bwès d' adon, po fé des sårts.
Biyonaxhes des bwès candjî
Les bwès d' åbes ås toumantès foyes leyèt sovint des plantes et des bouxhons crexhe dizo les grands åbes. Les sapinires u les bwès d' ucaliptusse, nén.
Les bwès leyèt crexhe totes sôres di tchampions.
Sôres di bwès candjî
- hé (bwès d' bouxhons dins on tiene)
- pitit bwès u boschet: retouré d' tchamp.
- Bwès d' åbes ås toumantès foyes des payis timperés
- Bwès ås åbes sapinreces (Sapinires, pinetes…)
- Grand bwès bijhrece
- Grand bwès tropicå
-
-
bwès d' beyôles
-
bwès d' ucaliptusses
Uzaedje des bwès candjî
- boskiyonaedje, po des côpes a vinde, u po des taeye (virêyes) a dner ås åyant-droet
- paxhaedje des biesses dins les cmognes: hiede cominåle, sonre (pourceas)
- produjhaedje di fruts: fayenes (po fé d' l' ôle), cascagnes, glands d' tchinne-lidje, noejhes.
- produjhaedje di plantes; fleurs d' avri, passe-rôze, rinne des bwès (po fé do maitrank), magnåves boloes.
- tchesse å gros djibî
- tourisse: pormoennådes dins les bwès
-
bokionaedje (fawele)
-
Pormoenneus dins on grand bwès d' cedes et d' vetes tchinnes
-
cascagnes a ramasser
Rascråwes des bwès candjî
- målfeu d' bwès
- dibwejhlaedje
- timpesse råyant les åbes
- Maladeye des åbes
-
timpesse k' a råyî des sapéns
-
bwès d' tchinnes-lidjes forcôpé
Assonraedje des bwès candjî
- nåyes
- pazeas d' pormoennåde
- clozeure ås djibîs avou baye a drovi et rclôre pa les uzeus.
-
pazea d' pormoennåde
-
nåye et baye (bwès privé)
Sourdants candjî
- ↑ mot calké do francès, mins la ddja bele ådje (ALW 6 p. 82).
- ↑ do bodje tîxhon *bosk-
- ↑ ALW 6, notule 28 (forêt).
- ↑ riscôpaedje do shuvion "la foret", foret calké do francès, et "la", definixhant årtike femrin del Basse Årdene.