El Rubiveye
ol Rèbîvèye
El Rubiveye[1][2][3] (la-minme ol Rèbîvèye, ol Rubîvèye a Måmdiy, (fr) Robertville, (de) Zur Bievel, (nl) Ter Bievel[4]), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou Waime, e l' province di Lidje.
Mwaissès dnêyes candjî
- Limeros del posse :
- asteure : 4950
- davance : 4898
- Limero diyalectolodjike: My 3
- Arondixhmint : Måmdiy
Nos d' plaeces del Rubiveye candjî
Ces nos la, rilevés pa Jean Haust[5], sont totavå l' ancyin ptit ban, metans totsubén so Zôrbrôte.
Hamteas candjî
- e-n Ovîfa (è-n-ôvîfa, f. Ovifat)
- Zôrbrôte (zoûrbroût´, f. Sourbrodt)
- Bôdrindje
- Outruwåtche (oûtruwâtche, ôtrèwâtche, f. Outre-Warche)
Ôtès plaeces candjî
- A vey avou des åbes et des bwès :
- A vey avou des ôtès plantes et des biesses :
- A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins.
- l' waerixhea (wèr'hê)
- A vey avou des aiwes :
- A vey avou les tienes et les vås :
- a vey avou l' istwere:
- èzès tèrmâs: vénreut do latén « terminalia », ki s' aplicreut a des payis d' limotche. Come d' efet, c' est des grands tchamps del Rubiveye ki vnèt a stok conte l' ancyinne frontire inte li dutcheye do Lussimbork (la k' si trovèt asteure les Neûrs tièrs, Zôrbrôte, evnd.) et l' principåté di Ståvleu-Måmdiy.[7].
- Ôtès sacwès et målåjhminces :
- Les hoteas (lès hotês)
- e glaire (o glére)
Djeyografeye candjî
Raiwé pa l' Aiwe di Wåtche, astantchêye a l' astantche del Rubiveye.
Istwere candjî
El Rubiveye (avou Zôrbrôte Ôvîfa) fijheut pårteye del mwaireye di Waime, k' esteut tere del Principåté di Ståvleu-Måmdiy dispu l' 12inme sieke.
Les troes viyaedjes fourît metous avou l' Prûsse di 1815 a 1920. Dizo l' redjime prûssyin, c' esteut ene comene del mwaireye di Waime, come Ôvîfa. Dabôrd ki Zôrbrôte esteut raloyî al mwaireye di Bûtba.[8]
Bastimints candjî
Sacwants måjhons avou des åvrûles.
-
-
a Zôrbrôte -
eto a Zôrbrôte
Economeye candjî
Gn a deus campignes.
Mins, e 2023, gn aveut pus nole boledjreye.
Tuzance walone candjî
On gros motî, li ci da Toussaint et on motlî idêye pa idêye, li ci da Lejoly, ont rashonné les mots walons d' Ovîfa.
Nicolas Pietkin esteut curé a Zôrbrôte.
Sourdants candjî
- ↑ «el» est siervou a môde d' årtike, mins c' est èn uzaedje omofone di «e l'» Rubiveye.
- ↑ Li voyale do prumî pî a l' air d' esse ene sipotchåve voyale; -u- (/y/), c' est l' cene siervowe a a Måmdiy. C' est -è- (/ɛ/) a Ôvîfa eyet -ë- (/œ/) dins les ôtes viyaedjes del rebanêye comene di Waime. Mins li spotcheye cogne *Rbiveye n' a pus stî ritnowe.
- ↑ Li marke do long I (-î-) n' est nén notêye a cåze del cossoune V ki shût (li rîle est co a-z aveuri po les mots d' aplacaedje).
- ↑ TG4 a «Robertville»
- ↑ Live da Haust so les nos d' plaeces del Walonreye.
- ↑ li mot cwâreû si rtrouve dins l' «Fond d' Cwåreu», inte Sprimont et Comblin-å-pont, k' î est corwaitî come li mot «cwåre» (grosse cwårêye pire) avou l' cawete -oe.
- ↑ Li mot fourit loukî aprume flotchreçmint come on parint di «tiene», fwait so on bodje «term-» come e payis gåmès ey e tchestrolès.
- ↑ TG4 a «Roberville».