Cawete -oe

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « oe », loukîz cial.

Li cawete -oe, c' est ene cawete (padecô vicante, afeye moite) di tos nos omrins.

Li cawete -oe provént di sacwantès cawetes latenes, inte di zeles les cawetes -orium (miroe, traitoe, etonoe), -atoriu.

Po les bwès (ônoe, såçoe, tchenoe), c' est l' cawete -etum. Cisse cawete -etum la provént leye-minme d' ene cawete tîxhone -ôth, -ûth.

Les prononçaedjes del cawete -oe shuvnut les prononçaedjes coinreces do betchfessî oe.

Li cawete -oe si prononce sovint come li cawete -oes.

Les rîlêyes des nos avou l' cawete -oe

Pititès usteyes

Come vicante cawete, metowe après on viebe, ele fwait des nos di des ptitès usteyes, po fé l' accion do viebe : såcloe, peloe, plantoe, coloe, muroe, semoe, saloe, houwoe .

Dins cist uzaedje la, li cawete -oe est sinonime del cawete -a (pela, houwa) et del cawete -rece (semrece).

No d' ene plaece

• acawêye a on viebe, c' est l' plaece la k' on fwait l' accion : abuvroe.
• acawêye a on no : tomboe, schorsoe.

Cawete po les bwès

• vicante cawete (on comprind co l' bodje e walon) : tchenoe, ônoe, såçoe, sipinoe, côroe, tchårnoe. Ces nos la divnèt sovint des nos d' plaeces (Côroe), ki rpolnut divni des nos d' djins : Lônoe.
• moite cawete (on n' comprind pus l' bodje å djoû d' ouy) : Asnoe, Esneu (bouxhnisse), Halwè, Haleu, Liloe.

Dins cist uzaedje la, li cawete -oe est sinonime del cawete -ete (sipinete).

Uzaedje del cawete -oe po les noûmots

Sacwants noûmots e walon ont stî foirdjîs avou l' cawete -oe, copurade après 2000 :

• usteye po fé l' accion do viebe : codjowoe, corwaitoe
• plaece k' on fwait l' accion do viebe : lodjoe
• plaece fwaite a pårti d' on no : estaloe
• no d' ene sôre di bwès : suberoe

Li cawete -oe dins li scrîta

Dins li scrîta, li cawete -oe si pout trover dizo l' cogne -eu, -eux, -eus, -oy, -ois. Ces cawetes la si rtrouvnut dins les nos "francès" des viyaedjes (et des djins), disk' å djoû d' ouy : Launoy, Lhonneux, Xhonneus.

Foû-rîles

Dins sacwants nos d' plaeces (Haleu), li cawete -oe dimeure dizo disfondowe -eu. Loukîz a : «pordjet di rfondaedje des nos d' plaece»

C' est eto l' cas avou sacwants cmons nos come "bisteu".

Parintêye

Po l' cawete -oe des nos d' plaece, li parintaedje fwait voltî rispiter li T des cawetes etimolodjikes "-ôth" et "-etum" :

• Haneu => Hanutwès

Hårdêye difoûtrinne

Sacwants sustantifs avou l' cawete -oe (dedja studyîs sol Wiccionaire)