Displouctaedje des trokes di cossounes divintrinnes

Li displouctaedje des trokes di cossounes divintrinnes, c' est cwand gn a ene tcheyantès cossounes, dj' ô bén : ene cossoune etimolodjike ki n' si rtrouve nén å mitan d' on mot. C' est ene aplicåcion del rîle des troes cossounes.

C' est foirt corant dins les calcaedjes. Mins on rtrouve eto el minme piceure dins les codjowaedjes et dins l' aparintaedje.

C' est l' minme cayet ki po les trokes di cossounes å coron.

Dins les calcaedjes

Calcaedjes do francès

substantif => sustantif

betchete es- : "expliquer" ("°ècspliker) => espliker

Calcaedje do neyerlandès

Herstape : Hestape

Calcaedjes di l' inglès

beefsteak : buftek

Dins les codjowaedjes

Dins les codjowaedjes, les rîles di displouctaedje des cossounes divintrinnes rotèt (come po les cossounes å coron.

divant on halcrosse e å coron

S' i gn a deus cossounes divant l' bodje di codjowaedje (tchicter, shofler, wårder, adiersî, li viebe ni pout esse codjowé rîlêymint e l' indicatif et suddjonctif prezintreces et cmandeu singulîs (on-z åreut deus cossounes å coron). C' est eto l' cas avou les dmeye cossoune "y" tcheryî.

On-z è rexhe avou sacwantès piceures :

• Piceure del ristitcheye voyale :
  • Codjowaedje shofler : dji °shofle => dji shofele près lu.
• Piceure del mouyeye cawete :
  • Codjowaedje tchicter : ti °tchictes => ti tchictêye di trop.
  • Codjowaedje adiersî : => °adierse => adierseye ti côp !
  • Codjowaedje tcheryî : i °tcherye => i tchereye å bwès.
• Piceure do tcheyaedje d' ene cossoune :
  • Codjowaedje wårder : po k' ele °wårde => po k' ele wåde ses cwårs.
  • Codjowaedje siervi : ça sierve => ça n' sieve a rén.

Avou les cawetes di codjowaedjes ki cmincèt pa des cossounes

S' i gn a deus cossounes divant l' bodje di codjowaedje, li viebe ni pout esse codjowé rîlêymint si l’ cawete di codjowaedje kimince pa ene cossoune

• indicatif futurresse et condicioneu : cawete -rè, rans, -roz, -reus, envd. (on-z åreut troes cossounes ki s' shuvèt)
• riwaitants di l' indicatif et suddjonctif prezintreces, cawete namurwesse -nut (on-z åreut eto troes cossounes ki s' shuvèt)

On-z è rexhe avou sacwantès piceures :

• Piceure del ristitcheye voyale :
  • Codjowaedje shofler : dji °shoflrè => dji shofelrè après lu.
• Piceure del mouyeye cawete :
  • Codjowaedje tchicter : ti °tchictrès => ti tchictêyrès tant et n’ ariver a rén.
  • Codjowaedje adiersî : => il °adiersrè => il adierseyrè mî s’ côp li feye ki vént !
  • Codjowaedje tcheryî : i °tcherynut => i tchereye å bwès.
• Piceure do tcheyaedje d' ene cossoune :
  • Codjowaedje wårder : s’ ele °wårdreut => s’ ele wådreut ses cwårs !
  • Codjowaedje siervi : i n’ °siervnut => i n' sievnut pus a rén.

Istwere do tcheyaedje des dobès cossounes divintrinnes

Diviè 1200, on voet ddja bén ça dins li scrîta.

• Hestape (neyerlandès Herstape) : diviè 1200 : Haristaplia (nén displouctêye); 1143 : Hastaples (displouctêye).
• cotlî : corti + lî => cortilî : 1272 : li cotheliers (li R a tcheyou evoye).
• Bietrêye : 1139 : Bertreis; 1360 : Bietreez.