Påye ås vint-cwate hagnons

Li Påye ås vint-cwate hagnons ou Traitî d' Londe di 1839 ou ou Påye di Londe di 1839, c' est ene påye sinêye a Londe li 19 d' avri 1839 inte li Beldjike eyet li rwè des Bas Payis, Wiyåme 1î d' Orandje, dizo l' waeranteye del Grande Burtaegne, di l' Otriche, del France, del confederåcion djermanike (moennêye pal Prûsse) eyet del Rûsseye.

Elle est lomêye insi pask' i gn aveut dvins 24 hagnons d' tecse (årtikes, paragrafes).

Ele ricandje li Påye ås 18 hagnons, sicrîte pa les pouxhances uropeyinnes après l' revintreye di 1830, mins ki li rwè Wiyåme prumî n' aveut måy accepté.

Aprestaedjes

C' est e 1938 ki Wiyåme prumî accepta les clawes del påye. Les Bedjes sayît co d' martchander po n' nén piede les teritweres, mins fé berwete. On lzî rabata djusse leu pårt des kimene desse do Rweyåme Uni des Bas Payis (5.400 florins el plaece di 8.400).

Diferinces di limotches 1830-1839 pol Beldjike

Loukîz a : «ahivaedje des frontires difoûtrinnes del Beldjike»

Li påye di Londe di 1839 ricroylêye les frontires del Beldjike, ki divnèt pus stroetes. Paski li rwè di Holande a manké di rprinde tot l' payis e 1831 (campagne des dijh djoûs). Ey esse sotnou del Prûsse et del Rûsseye. Di s' costé, li Beldjike esteut aspalêye del France et do Rweyåme Uni, k' a bouxhî sol clå po ki l' payis soeye loukî come neute.

Li Beldjike doet adon rmete li Limbork holandès al Holande et l' mitan del Grande Dutcheye a Wiyåme prumî k' e divna l' grand duk. C' esteut ddja metou come possibe dins l' Påye ås 18 hagnons di 1830. Mins adon, elzès dveut ratchter.

• 
  1830
• 
  1839

Droets d' passaedje

Li påye des 24 hagnons waerantit eto on passaedje på tchmin d' fier ou pa tchenå d' aiwe inte Anverse eyet l' Rour almande, tot trevåtchant l' Limbork holandès.

Ci droet la a stî racertiné li 24 di may 2005 pa on djudjmint del Cour permanante d' arbitraedje la k' gn aveut do khagntaedje sol voye di tchmin d' fier.

Mins li naiviaedje do l' Esco holandesse, lu, dimoréve sometou a èn octrwè, ki durrè disk' e 1863.

Neutrålté del Beldjike et ses consecwinces

Houcaedje ås sôdårs po "disfinde li cafougnî boket d' papî"

Li traitî d' Londe acertinéve li neutrålité del Beldjike. Come dit, c' est l' Inglutere k' aveut foirt bouté al cherete po ç' pont la. Eto, cwand les Almands abrokît e 1914, l' Inglutere diclåra l' guere a l' Almagne a cåze di çoula. Li reyaccion des Almands : vos n' alez nén fé l' guere po on biesse boket d' papî. C' est inla k' i rwaitive li påye ås 24 hagnons.

Les gazetes et l' propagande inglesses alént fé maroner les Almands so cisse fråze la. L' egadjmint di sôdårds si fjha tot djhant : "disfindez ci biesse boket d' papî la."

Candjmint pol Grande Dutcheye

Pol Grande Dutcheye do Lussimbork, ci fourit li troejhinme sicawaedje di s' teritwere, ki n' lyi leya ki l' tîce di çou k' il esteut å cmince. Mins l' aroyaedje ki lyi dmoréve esteut culturelmint foirt li minme, çou ki permetrè, cint et des ans pus tård, d' ehåyî li lussimbordjwès come lingaedje oficir.