Francès d' Walonreye
Li francès d' Walonreye, c' est l' francès come les Walons el djåznut.
C' est ene atuze pus stroete kel cene do francès d' Beldjike.
Li francès d' Walonreye est mo ahessant po les linwincieus, come Louis Remacle, ki studièt l' croejhete walone.
On gros motî des mots a pårt do francès d' Walonreye a rexhou e 2010 dizo l' tite "Dictionnaire des belgicismes".
Li motlî candjî
Beldjicisses candjî
Les mots ki sont corants e francès d' Walonreye et nén e francès standård si lomnut les beldjicisses.
Sacwants beldjicisses ont stî acceptés pa l' academeye francesse, et sont lomés beldjicisses a môde di djin (belgicismes de bon aloy).
Po dire li veur, les beldjicisses ont diferinnès provnances.
Calcaedjes di mots walons candjî
E francès d' Walonreye, on eploye des mots walons sins s' rinde conte k' i n' sont nén francès :
- baraquier
- dringuelle
- escavèche
- farde
- grandiveux
- halcotier
- hercheur
- macrale
- maka
- maquer
- nareux
- pâr
- potale
- squetter
- spitant
- taque
- terril
Eployaedjes di mots do francès d' Brussele candjî
Li francès d' Walonreye eploye sacwants mots do francès d' Brussele, ki des cis k' i gn a ont passé e walon.
Askepiaedje di noûmots candjî
Li francès d' Walonreye a askepyî des noûmots nén a pårti do walon, nerén do francès standård: guindaille, cokotteur, sillabusse, sacoche.
Il a eto fwait des noûmots a pårti del cawete inglesse -ing : zoning, living, training.
Sacwants noûmots ont polou esse askepyîs flotchreçmint a pårti do walon, et spårdous on moumint e francès del Walonreye, come "abannet".
Fonolodjeye candjî
- Li francès d' Walonreye ni prononce nén voltî les dobès cossounes å coron des mots, k' ene des deus tchait todi e walon.
- il est capâp; c' est possîp.
- Li francès d' Walonreye adurixh voltî les doûcès cossounes, come e walon :
- un Belche.
- Li francès d' Walonreye ni sait prononcî li dmeye-cossoune k' i gn a dins l' mot juin (i prononce on son W : jwin).
Sicrijheus candjî
Sicrijheus d' lives candjî
- Aimé Quernol (Toussaint de chez Dadite)
- Marcel Remy (Les ceus de chez nous)
- René Henoumont (un oiseau pour le chat)
- Léon Warnant (Colâs Pîrlotche, écriveur, Mon Mononke Colâs Pîrlotche et compagnie)
Fijheus d' intermedes candjî
Situdieus do francès d' Walonreye candjî
Alére candjî
André Goosse, Le français de Wallonie, divins : La Wallonie, le Pays et les Hommes, La Renaissance du Livre, sins leu, 1978, t. 4, 172-181.