Fleurs del såvadje Årdene (live)

Fleûrs dol sâvadje Ardène / Fleurs d’Ardenne

Fleurs del såvadje Årdene — ki l' dobe tite, e francès ey e walon (sistinme Feller), c' est Fleurs d’Ardenne / Fleûrs dol sâvadje Ardène —, c' est on bea gros live, la ki Joël Thiry a ramexhné des dnêyes so ene håvlêye di fleurs ki vnèt dins les tchamps et les bwès d' Årdene. Les fleurs sont classêyes pa coleur. Tchaeke di zeles a stî rdessinêye pa Marie-Louise Mertz.

Les notules e francès ont stî scrîtes pa Roger Demaret.

Li live a stî eplaidî å Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene e 2023 dins l' coleccion «Pårlaedjes do Teroe».

Côde e Wiccionaire: FG101

Manire di ramexhner les dnêyes

Djowel Tiri a stî trover des waloneus so tote l' Årdene, disca l' Bote di Djivet, et minme tenawete après Vervî et Lidje. Mins li cnoxhance des plantes, pol djoû d' ouy, est foirt sitroete. C' est a schipe si les respondeus savént dire li no d' ene dijhinne di fleurs.

Gn aveut k' ene sôre a fé : aler ramexhner dins les motlîs walons.

Come E Motî Louis Marcelle, gn a dipus d' on no po tchaeke plante. Eyet li mwaisse sicrijheu est precôcionant assez po rmete dins si adrovaedje ene rimarke da Joseph Bastin divins si Live so les plantes do Payis d' Måmdey:

Li lomaedje des plantes et leu uzaedje come yebe ås maladeyes pout esse bén diferin d' on viyaedje a l' ôte. Avou ça ki li minme no (metans «yebe di tcheptî») pout esse diné a ene shijhinne di plantes diferinnes.

Contnou po tchaeke plante

• No corant e francès (avou sinonimeye)
• Sincieus no e latén
• Famile (e francès)
• Dinêyes botanikes: biyonaxhe, florixhåjhe, hôteur, piceures do montant, des foyes, des fleurs et des fruts (e francès; les mots d' botanikes k' î sont siervous ont stî esplikés so les pådjes 7 a 12.
• No(s) e walon
• Uzaedjes (e francès)
• Ricete di coujhene po mete cisse plante la dins èn amagnî.

Djivêye des studieyès plantes

Blankès fleurs

…

• rinne-magrite Leucanthemum vulgare (p. 58)

…

Rodjès fleurs

• måvlete, framidjoû (Malva sylvestris'') p. 204
• vôvale, hena (Convolvulus arvensis) p. 206

…

• yebe di schite, cawe-di-tchet (Lythrum salicaria) p. 240

Bleuwès fleurs

• bourace p. 252
• fleur di browon (tchimijhe do Ptit Djezus) p. 256
• poenneuse, cresse-di-cok (Knautia arvensis) p. 266

Pådjes di vete coleur

C' est des plantes k' ont des si ptitès fleurs k' elle aparexhèt å pus sovint djusse avou leus vetès foyes.