Etimolodjeye gayele

Loukîz a : Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon

On mot est rwaitî d' etimolodjeye gayele u celtike cwand on pout rtrover ene parintêye avou des ôtes mots des (vicants u moirts) lingaedjes gayels. C' est co pus binamé si on voet on rapoirt, clair come di l' aiwe di rotche, avou on scrît mot do gålwès.

On motî do gålwès fwait e l' Walonreye pa Jean Degavre

C' est l' veur pol walon, mins eto po tos les lingaedjes k' ont des bodjes celtikes (francès, inglès, evnd.).

Mwaissès dnêyes

Sovint, li mot walon d' etimolodjeye gayele (metans : gobeye) ni serè nén tot seu, mins on-z årè des sfwaits mots dins des ôtes lingaedjes galo-romans (metans, li francès gober).

Po les nos d' plaeces et d' aiwes, on-z årè des rshonnances dins tote li stindêye ocupêye davance pås Celes. Metans, des veyes u viyaedjes come Djnape, Djimbe, Djinne (itålyin Genova), u Djneve ont l' minme etimon gayel (gena).

L' etimolodjeye cele n' est acertinêye pås linwincieus ki cwand l' latén n' a pont di sfwaits mots. Come les lingaedjes gayels et latén (et tîxhons) sont pacô près onk di l' ôte, des mots rwaitîs come d' etimolodjeye latene (u tîxhone) pôrént purade aveur vinou do gålwès. Mins li manke di scrijhaedjes do gålwès djåzé el Walonreye ni nos aide waire po ces rcweraedjes la.

Co pus ki les bodjes laténs, les bodjes gayels ont fornaivyî linwisticmint, et si plèt rtrover e walon dizo diferinnès cognes cognes (Lesse / Liswer) ; (brete, bardouxhî, berdeler).

Tos les mots walons provnant do gayel et dedja studyîs so l' eciclopedeye Wikipedia dins l' Esplicant motî do walon sont rashonnés, pa ôre di bodje gålwès, e-n on "Motlî des etimolodjeyes gayeles".

Sacwantès mots walons ki provnèt do gålwès

Kimons nos

• waernu, waermaye.
• bodje gobbo (boke)
  • gave, gavêye, gaviot, gaviote
  • gober, gobeye, gobieus
• bodje geusiae
  • gorea, gorlî (geusiae => goxhrê => gorea)
  • djoixhe
• bodje gayel grava
  • graevî
  • graevete, graevleus

Nos d' plaeces

• Djimbe, Djimbrêye, Djimbrê

Nos d' aiwes

• Lesse
• Ermeton

Nos d' djins

• sinte Bedje.

Rotaedje des etimolodjeyes gayeles

Les bodjes gayels ki rotèt e l' etimolodjeye walone polèt esse :

• des bodje simpes.
• des bodjes pa aplacaedje :
  • aplacaedje di deus u sacwants mot d' gayel : erî rfwait Gembra = aplacaedje di gena (boke, plaece d' agolinaedje d' ene aiwe dins ene ôte) + aba (aiwe) + ara (aiwe, rivire).
  • aplacaedje, a môde di rdoblete, d' on bodje gayel et d' on bodje latén : gurnouye : li bodje "gurn" provént di l' acmaxhaedje do gayel craxantus (sôre di crapåd) (=> gur-) , avou l' latén rana (rinne) (-rn).

Å pus sovint, les bodjes gayels riçuvnut des cawetes latenes.

Hårdêye difoûtrinne

• Ene conferince da Lucyin Mahin so les etimolodjeyes gayeles do walon (e francès ey e walon, prezintêye a l' Univiersité des Troes-côps-vint a Bive, li 6 di måss 2007)