Durant Indicatif Erirece

(Redjiblé di DIE)

Li Durant Indicatif Erirece (D.I.E.; on dit eto: imparfait), c' est on tins di l' Indicatif ki codjowe li viebe å passé, po djåzer d' ene accion ki deure lontins (årvier do Nén Durant Indicatif Erirece).

Cawetes di codjowaedje e rfondou walon

candjî

å singulî

candjî

Å singulî, les cawetes di codjowaedje do D.I.E. candjèt sorlon les trokes di viebes (c' est l' seul cas avou les pårticipes erireces).

dji tchantéve come on råskignoû, ti passéves, il aléve, ele dimandéve.
dji magnive, dji waitive bén a mi, dji tcheryive co å bwès avou on ptit begnon, ti tcheryives, i waitive, ele loukive.
dji finixheu, dji prustixheu po dijh pwins, dji meteu e coleur, ti rodjixheus, ti bateus co å flayea, il esteut, ele tineut, ele ratindeut famile

å pluriyal

candjî

Å pluriyal, ele sont les minmes dins totes les trokes.

nos (dji) tchanténs, rwaiténs, spepyéns, finixhéns, esténs.
vos tchantîz, rwaitîz, nos spepyîz, dji finixhîz, nos codîz.
il alént, ele riwaitént, i spepyéns, i finixhéns, il avént.

Dins les walons coinreces

candjî

cawetes coinreces singulires

candjî

Å singulî, les cawetes candjèt bråmint d’ on payis a l’ ôte.

Nameur : i tchanteûve (cawete -eûve)
Lidje : i tchantéve (cawete -éve)
Vervî : i tchanteût (cawete -eût)
Dinant, Cînè : i tchanteut (= i tchantët) (cawete -eut)
Metet, Sint-Houbert : i tchantèt (cawete -èt) (minme son k’ e francès d’ asteure cawete -ait)
Li Viye Såm : i tchantût (cawete -ût)
Libråmont, Vå-dlé-Rozire, Ôrdjô : i tchantét (cawete -ét)
Bietris, Bive, Libin, Djodogne : i tchantot (cawete -ot)
Fumwè, El Lovire : i tchantoût : (cawete -oût)

Ci n’ est nén pattavå ki l’ cawete candje sorlon l’ troke di viebe. On trouve çoula e Roman Payis (Djodogne, Perwé) (-ot + -éve), sins spepieuse rîle.

So l’ Årdene nonnrece (Bouyon, Bive, Libin) : todi -ot : i tchantot + i waitot + i r’nètchot + i finichot + i batot s’ feme

e picård

candjî

E picård di Beldjike : i cantwat (k’ egzistéve dinltins e francès : il estoy = il èstwat).

Gn a eto l' cawete -ot e picård.