Arnica

Arnica montana

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « toubak », loukîz cial.

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « ouy-di-boû », loukîz cial.

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "arnica", alez s' vey sol Wiccionaire

L' arnica ou såvadje toubak^[1] ou ouy-di-boû^[2], ou toubak adjok^[3], ou yebe di petchî^[4], c' est come ene grosse djaene magrite ki vént so les hôtès plaeces (les "djoks"), copurade dins les fagnes.

C' est ene rilomêye yebe ås maladeyes, k' espaitche li sonk di vni foû e-n ene moudrixheure, et k' i gn åye on bleu.

Sincieus no d' l' indje : Arnica montana

Famile : Stoelacêyes

Discrijhaedje

Djaenès fleurs; fruts avou ene blanke houpete come les cis del såvadje cécoreye; grossès cråssès foyes come les ceyes do toubak.

Sipårdaedje e l' Walonreye

e l' Walonreye

Ele ni crexhe k' e l' Årdene.

Diviè 1900, end aveut ås Alinnes (Fayis-les-Vneus), Libråmont, Ricogne-dilé-Libråmont, Sint-Houbert, Ôtchamp, Glaireuse, Transene, Telin, Ortô, al Rotche, Hodrémont, Ôlwè, Wegniye, al Viye Såm ey a Djinne.^[5]

End a pupont dispu les anêyes 1930 dins bråmint d' ces plaeces la, ca on-z î a rplanté des sapéns. Endè dvreut co aveur dins les rezieves come li cene des troufreyes di Libin.

E l' Urope

Sipårdaedje del plante e l' Urope

Loukîz l' mape.

Uzaedje come yebe ås maladeyes

Uzaedje difoûtrin

Mete ripoizer les fleurs 24 eures å long dvins do bon peket. Ça fwait ene tinteure ki sieve e pansmint so les metchantès coixheures.

Uzaedje divintrin

On pout mete ene fleur divins ene grande djate di té. Endè fåt prinde deus feyes, al pus troes, et nén co l' minme djoû. Ele médeye les plåyes d' ådvins.

Conte les lourdijhes el tiesse, prinde sacwants gotes del tinteure dins on vere d' aiwe ou so on boket d' souke.^[6]

Uzaedje e farmaçreye

Elle sieve foirt e l' omeyopateye.

On trouve eto des poumådes avou l' plante.

Ahivaedje

Ele pout esse ahivêye po vinde åzès farmaçreyes.

Sourdants

↑ E9 p. 162.
↑ E125 p. 162., E133 a "arnica"
↑ Rifwait a pårti del disfondowe di Leglijhe “toubak a Djôke” (memwere so les nos walons des såvadjès biesses et plantes di Leglijhe) avou “adjok” ricomprins a “a Djåke”
↑ C89 p. 160.
↑ E. Paque, "Flore analytique et decsriptive des provinces de Namur et de Luxembourg", Wesmael-Charlier, Nameur, 1902.
↑ E9 p. 162.

Commons

I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou l' arnica .

pititès cråssès foyes come les cenes do toubak
fruts come les cis del salåde des tchamps
Coûteure di toubak adjok e li Scôsse
botaye omeyopatike a l' arnica

[1] E9 p. 162.

[2] E125 p. 162., E133 a "arnica"

[3] Rifwait a pårti del disfondowe di Leglijhe “toubak a Djôke” (memwere so les nos walons des såvadjès biesses et plantes di Leglijhe) avou “adjok” ricomprins a “a Djåke”

[4] C89 p. 160.

[5] E. Paque, "Flore analytique et decsriptive des provinces de Namur et de Luxembourg", Wesmael-Charlier, Nameur, 1902.

[6] E9 p. 162.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]