Ahiket

L' ahiket, c' est on mot d' linwincieus ki mostere li shuvaedje, dins on mot u inte deus mots, di deus sons riprezintés pa des voyales u naziåles.

E rfondou walon, on n' a cåzu pont d' ahikets.

L' ahiket dins les accints do walon

Dins les walons coinreces, end a cåzumint pont nerén sol walon do Levant, ni do Mitan ni do Coûtchant.

End a assez bén sol Basse Årdene.

Ristopaedje des ahikets

Li ristopaedje des ahikets, c' est ene piceure foirt tipike do walon.

On ristope les ahikets avou ene dimeye cossoune (Y u W) u kécfeye avou èn amoyante H (H <=> Y), on N, on L, on Z.

Li ristopaedje di l' ahiket inte deus mots dene ene lete di beloyance.

• po + aveur => po-z aveur; on + a => on-z a
• dj' a + avou => dj' a-st avou
• vo + ome => vo-n ome; e + on moumint => e-n on moumint; e + Almagne => e-n Almagne

Inte ene betchete (a-, di-) et on bodje ki cmince pa ene voyale, on-z a on ristitchî Z u on ristitchî N.

• betchete di- + bodje ôre" (bea arindjmint) => dizôrner
• betchete a- + bodje oder" => anoder; + bodje air => anairi
• betchete e- + bodje usteye => enustiyî; + bodje air => enairi

Mins padecô, ene amoyante H.

• betchete a- + bodje francès "aise" (åjhe) => ahessî

On eploye eto timpesse les ristopaedje d' ahiket dins les noûmots do walon.

• tawoyisse
• seyisse

Pacô, gn a on ribetchfessaedje do R ki va avou :

• Wikt:areyoplane, Wikt:areyopôrt

Li ristopaedje d' èn ahiket, shuvou d' on riscôpaedje moenne pacô a des noveas djivions.

• a-n Åwinne => Nåwinne
• a-y Ache => Yache; a-y Åle => Yåle
• e-n odant => noder
• les hoirs => zwer

Egzimpe d' ahiket e walon

Rifondou walon

I dmane sacwants ahikets e rfondou walon :

• aeurer

Walons coinreces

Dins les accints del Basse Årdene, gn a sovint des ahikets

• dj' é o.u frèd (dj' a yeu froed)
• il est droldumint a.essé (il est droldimint ahessî); nin a.euré
• go.urlî (gorlî, lidjwès gohèrlî)

L' ahiket dins des ôtes lingaedjes

francès

E francès, l' ahiket si mostere pacô pa on I-deus-ponts (ï) : * Caïn.

Des ôtes côps, gn a rén :

• engluer

Gn a eto èn ahiket avou les mots fwait avou ene betchete et on bodje ki cmince pa ene shoflêye H.

• enhardi

piersan

L' ahiket egzistêye eto e piersan. Il î est ristopé pa Y et W.^Rahouca ?

Hårdêye difoûtrinne

• L' ahiket e si ristopaedje (e francès, dins l' grosse croejhete da Hendschel)