Achoura

L' Achoura (eto scrijhåve : Âachoura u Aâchoura; di l'arabe : عاشوراء, riscrît e l' inglès Ashura), c' est ene fiesse ki s' passe li dijhinne djoû do prumî moes di l' anêye muzulmande (moharrem). Si no (volant dire a pô près dijhinme) vént di çk' on î dene li déme sol tcheté (zakate el mâl).

Porcession d' Aâchoura e l' Indonezeye (anêyes 1910)

Li fiestixhaedje di l' Aâchoura est foirt diferin d' on payis a l' ôte, et aprume, d' ene coxhe di l' islam a l' ôte.

Li fiesse avou si uzance des ptits feus, a motoit dné l' uzance walone del «chiråde».

Fiestixhaedje chiyite

Djeu do moude di Hossin a Bareyn

Ezès payis chiyite, l' Aâchoura corespond ato l' moude da Hossin, li ptit-fi do profete Mawoumet, et fi da Ali, riwaitî come li deujhinme askepieu del rilidjon islamike.

Gn a bråmint des porcessions, la k' les djins bouxhèt so leu dos avou des bastons. U minme si scoryî avou des scoreyes (Iran, Pakistan, Inde). Pourtant, cisse pratike la est disconseye pa les mwaisses del rilidjon.

El l' Iran, on pormoenne on sbara ki rprezinte Omar Ben Xhettab, et l' broûler al fén del porcession. 

E Bareyn, on djowe ene pîce di teyåte ki rmostere li moude da Hossin, ene miete a môde do djeu del Passion el l' Urope.

• 
  porcession e l' Sireye
• 
  e l' Iran
• 
  item est i: riprezintaedje di Hossin

Fiestixhaedje sunite

Marok

taburinaedje des båshele tot heyant.

traece des feus d' Achoura

Li fiestixhaedje di l' Achoura deure tote ene termene ki va do novelan muzulmande disk' å 10 di ç' moes la, l' Âachoura leye-minme.

Å Marok, les ptitès båsheles vont heyî les compagnes, tot taburinant so des ptits taburins al mwin (târija).

Les roufions aloumnut des ptits feus, et zoupler ådzeu, po-z aveur del tchance (djusse come el schiråde el Walonreye).

Totes les familes atchtèt des setchs fruts (amandes, djaeyes, dates, setchès, fikes, setchs poes d' souke). Por zels, et po ofri ås parints.

Li shijhe do djoû di dvant (li nouvinme djoû do moes), on va fé ene cråsse eurêye, avou do rfîssa, ene poye d' îne ou on cokea do payis.

Les efants riçuvèt des djouwets come, el Walonreye, al Sint-Nicolai.

Li londmwin d' achoura å matén, les djins si lavnut al froede aiwe, po esse santiveus tote l' anêye. Les efants et les grandes djins si stritchèt avou d' l' aiwe, avå les voyes.

• 
  Spritchaedje a l' aiwe
• 
  pareymint

So cisse termene la, on fwait bouxhî des petårds.

Ôte pårt ezès payis sunites

Les ptits feus d' l' Aâchoura shonnèt esse li cmon fiestixhaedje a bråmint des moslimîs sunites.

Les feus rprezintèt li djoye ki les Sunites ont wangnî disconte les Chiyites. Omar, li pere da Aycha, li pus djonne feme do profete, aveut divnou calife estô di Ali. C' est po ça ki les Chiyites el voeynut evi.

Å djoû d 'ouy, come gn a waire di bwès dins bråmint d' ces payis la, c' est bråmint des vîs pneus k' on broûle. Avou del mannixhance di l' air, copurade dins les grandès veyes.