Vegne

bouxhon ki dene les roejhéns
(Redjiblé di Vitis vinifera)
Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Vegne », loukîz cial.

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "vegne", alez s' vey sol Wiccionaire

Li vegne, c' est èn ahivé bouxhon ki prodût do roejhén. K' on magne u k' on leye carmoujhî po ndè fé do vén.

gripante vegne di måjhon avou roejhéns
Vegne ritaeyeye avou coxhes al tere

Sincieus no d' l' indje : Vitis vinifera.

Li mot "vegne" a leyî sacwants nos d' plaeces el Walonreye.

Motlî

candjî

On tchamp (u on plantisse) di vegne si lome on vigni. S' il est pus ptit, ene vignoûle ou ene vignurete.[1]

On pazea dins on vigni si lome èn andli.

Li codaedje des roejhéns, c' est l' vindindje; les codeus, c' est les vindedjîs.

Discrijhaedje

candjî

Li vegne s' agritche a des astocas avou des crankions.

Ahivaedje

candjî

Li vegne si continte d' ene pôve tere, purade do såvlon, et di waire di plouve (300 a 500 mm par an, c' est assez por leye). Ele vént voltî eto dins les mårlires.

Les vegnes el Walonreye

candjî

Gn a yeu bråmint des vegnes el Walonreye dins l' prumire pårteye del Moyinådje, so les cresteas d' Mouze. C' est des moennes di l' abeye di Lobe k' ont stî aprinde ås Hongrwès a-z ahiver les vegnes[2]. Après l' 15inme sieke, li climat s' a rafroedi, et les vegnes ni dnént pus rén.

Ezès anêyes 1960, gn aveut pus k' ene vignoûle el Walonreye, a Torgnî, al fene betchete nonnrece del Gåme. Mins, dispu don, bråmint des vegnes ont stî rplantêyes, et do vén prodût, sovint avou l' aidance des cofrereye.

Les vignoûles sol daegne

candjî

Sitindowe des vignoûles sol daegne[3].

Maladeyes del vegne

candjî

Li vegne dins les rlidjons et les creyances

candjî

Sapinse a ene dijhance del Bibe, c' est Noyé k' åreut ahivé l' prumî des vegnes, et fé do vén avou les reujhins.

Les Romins avént on diè del vegne Diyonizosse.

Sourdants

candjî
 
Commons
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou les vegnes .
  1. Mots rapexhîs a pårti des nos d' plaeces del Walonreye (E1 a "vegne").
  2. J.P. Dumont, Li Hongreye, conferince sol Hongreye, 2001
  3. chifes 2007 di l' Office International du Vin