Olivier Vandecasteele

Olivier Vandecasteele, c' est èn ovreu pol djintrinnté bedje. Il a stî apougnî a Téhéran, e-n Iran, ewou çk' il est egayolé eyet codåné po cwarante anêyes di prijhon avou setante-cwate chlingues. Totfeye, li govienmint bedje pinseut k' c' esteut èn egayolaedje di vint-ût anêyes.

Foto d' Olivier Vandecasteele metou so ene afitche ki dmande ès låtchaedje.

Biyografeye

Olivier Vandecasteele a skepyî li 19 di djanvî 1981. Cist ome ci a viké a Tornè, tins d' ès-n' efance. Il a stî a scole pindant ses sgondaires å Coledje Notru-Dame di Tornè. Il a studyî, come estudiant d' univiersité, a l' Univiersité Sint-Louwis pindant troes ans, adon-après il a stî ene anêye a l' Univiersité d' Montevallo (åzès Estats Unis), pus a l' Univiersité Catolike do Noû Lovén po s' mastere ey a l' Univiersité Catolike do Vî Lovén eto.

Adon, cist ome ci a comincî a bouté dispu, å moens, l' anêye 2006. Il a bouté come ovreu pol djintrinnté po des soces djintrinntaires, copuvite e-n Afghanistan, e Mali eyet dins l' redjon do Sawel. Houte di çoula, il a ossu bouté tot-z estant « Country Director » po sacwantès soces djintrinntaires e-n Iran.

Il a stî egayolé e-n Iran, do 24 di fevrî 2022 disk' å 26 di may 2023 après 455 djoûs e prijhon. A l' atake do moes d' fevrî 2024, il a prindou l' tins tins d' ene shijhe a-z acsegnî çk' il a eduré tins d' ès-n' egayolaedje. Po lu, awè stî prijhnî dins ene gayole mierseu, c' est podbon po distrure les djins sicolodjicmint. Çoula l' a dné idêye d' askepyî ene organizåcion po disfinde les droets des ovreus pol djintrinnté.

Ovraedje

Ådzeu d' ça, Olivier Vandecasteele a ddja scrît, avou des ôtes oteurs, des lives dandjreus so les djins d' Afghanistan åzès opiacés. Co todi avou on copleu, il a eto fé eplaidî on live ki dvizént do scolaedje ås aploûs d' èç payis la k' ont abagué e-n Iran.

Recloyaedje e-n Iran

Apiçaedje

Après awè bouté po « Relief International » ey après awè ovré po sacwantès soces di djintrinnté e-n Iran pindant cénk ans, Olivier Vandecasteele erale el Beldjike. I n' voleut nén vraiymint î eraler. El råjhon, c' est ki n' a nén trové on djob dinsi drola. Vla k' i rva e-n Iran å moes d' fevrî 2022 po riprinde kékès afwaires. C' est la k' on l' a apicî, deus-troes djoûs pus tård, a Téhéran. Les otorités iranyinnes l' amete di båcreye, di blankixhaedje di liårds eyet di contrubande di manoye.

Gayole

Li gayole ewou çk' Olivier Vandecasteele si trove, asteure.

Olivier Vandecasteele si trove al gayole d' Evine, a Téhéran. El vicance låvå est målåjheye po lu. I n' a pont d' meube, pont d' lét, mins i gn a del loumire ki lume todi dins s' gayole. Avou ça, k' il est mierseu. I mindje granddimint des canadas, des lintiles yet do suke. Å moes di djulete 2022, kécfeye ene dimeye-anêye après awè stî metou e prijhon, ès famile eyet ses soçons ont yeu des noveles di lu k' on seu côp. Cwè k' is l' ont pu atotchî on novea côp dispoy, metans å moens on côp å moes d' måss 2023.

C' est l' cwatrinme sakî a esse ritnou låvå. Les troes ôtes omes ont stî metou e prijhon e 2009, mins tertos ont stî liberé l' 8 di decimbe di ciste anêye la. Avou cist ovreu bedje, i sont saze etrindjirs a dmorer dins ene prijhon iranyinne, li 25 di måss 2023.

Istwere do payis

Dispu l' revintaedje islamike ki s' a passé e 1979, i gn a bråmint d' metingues eyet d' conteståcions. C' est sovint siplincté violanmint. Al copete do mårtchî, el redjime dvént co pus deur avou les penitinces eternåcionåles. E 2022, el moirt da Mahsa Amini a-z aloumé totplin des noveas metingues. El redjime d' èç payis la est foitmint e groûlaedje. Adon, les otorités uznut voltî des otadjes come åre diplomatike conte li Monde coûtchantrece, foiravant les payis d' Urope eyet les Estats Unis d' Amerike.

Ritripaedjes

Famile eyet soçons

Dispu k' Olivier Vandecasteele est e gayole, ès famile eyet ses soçons vont pattavå el Waloneye po rascode des signateures sol peticion d' Amnesty International.

Li 16 di decimbe 2022, Amnesty International a-z askepyî ene peticion po-z aveur cist ome la evoye. El lete di peticion a stî evoyeye å Tchif do povwer del djustice d' Iran.

Li 12 di djanvî 2023, on-z a metou ene båtche sol befrwè di Tornè. C' est l' veye d' ewou çk' i vént.

Politike

• El Minisse bedje del Djustice, Vincent Van Quickenborne, a clatchî : « Les otorités d' l' Iran n' ont dné pont d' råjhon k' est comifåt sol plan djuridike ». Il s' a eto eshuvou k' Olivier Vandecasteele esteut ametou di båcreye.
• El veye di Tornè, ès coledje comunå ey ès borguimwaisse, Olivier Delannois ont metou ene båtche sol befrwè.

• El rebanêye comene di Perwé a bouté : « D' ès costé eyet sorlon les infôrmåcions k' elle a, Perwé vout ossu ridjonde li mouvmint d' sopoirtaedje a Olivier Vandecasteele, mins a s' famile ey a tertos eyet tertotes ki s' batnut po k' i pete evoye des gayoles iranyinnes. ».
• Des ôtès comenes walones lu sopoirtnut ewålmint, inte di yeusses El Lovire eyet Mont. Des veyes flamindes sopoirtnut eto d' lu vir libe, metans Gant, Kortrijk u co Viye-Lovagne.
• Li prezidint do Pårlumint del Federåcion Walonreye-Brussele, Rudy Demotte, a grandmint codåné ès-n' egayolaedje. Avou ça k' il acertine k' il a dmandé a l' ambassadeur d' Iran el Beldjike di tot fé po lu awè evoye.
• El Minisse bedje do Difoûtrin, Hadja Lahbib, a dit « El Bedjike rwaite Monsieu Vandecasteele tot-z estant nén coupåbe ey on l' doet aveur evoye. Pol moumint, nos dmandans k' i soeye mî traitî al prijhon. ». Ele cåze souvint avou l' Minisse iranyin do Difoûtrin so ç' sudjet la.
• Ene ancyinne senateure di Colombeye, Ingrid Betancourt, a bouté : « Tot ça doet passer dvant l' Cour Penåle Eternåcionåle ! ».
• Li govienmint iranyin vout bén k' Olivier Vandecasteele pete foû di prijhon, si l' Beldjike lu dene Assadollah Assadi, k' est on diplomate egayolé drola.

Tuzance

L' årtisse pinte, Denis Meyers, a dessiné ene freske po rinde bon dvwer, al måjhon-comene di Nameur. Al copete do mårtchî, des accions d' sopoirtaedjes ont stî metous so pî dins des grandès scoles eyet dins des univiersités.

Bon dvwer

Tins des merites walons, Olivier Vandecasteele a rçuvou l' tite di Comandeu do Merite walon pa Elio Di Rupo, k' est l' minisse-prezidint del Redjon Walone.

Hårdêye difoûtrinne

Si cévé so ene rantoele di soçnaedje d' ovraedje.

Referinces eyet sourdants

Des bokets vegnnut do ratournaedje di l' årtike e francès.