Minêye di Covite 19 el Beldjike

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Parminêye 2020-2021 », loukîz cial.

Pådje sol tcheriaedje del minêye di maladeye å cronivirûsse 2019 el Beldjike.

Moucron, 31 di måss diviè 8 eures al nute : pailtaedje aplodixhrece po les sougnants

Faze di spårdaedje e stoumuligne

fåze di muchyî spårdaedje (1 å 7 di måss), et montêye esponintrece des cas (13 å 21 di måss)

A pårti do moes d' fevrî, probåbe ki l' minêye s' a spårdou e stoumuligne disk' å cmince do moes d' måss. Bråmint des djins s' ont plindou di laids matchureas, foirt prindåves, adon k' les chifes oficirs d' epufkinaedje estént foirt bas. Insi, li 2 d' måss, on spiker di l' RTBF baltéve li sistinme di haitisté bedje insi : «El Beldjike, nos avans cwate côps dpus di minisses del santé (8) ki d' malådes do cronvirûsse ».

Li fôre ås lives di Brussele, do 2 å 6 di måss ni fourit nén anixhilêye. Lavola, li nombe di djins k' avént des masses (dins les standes) si contéve so les deus doets del mwin.

Li minisse federåle del santé, Maggie De Block, repetant les djudjmints di l' ODH (OMS), cåzéve di ptite herike, k' i s' aléve rapåjhî avou l' bontins. C' esteut ossu l' idêye do prezidint amerikin Donald Trump a ç' moumint la. Minme Antonio Guteres, li scretaire djenerå d' l' ONU, dijheut ås gaztîs li 26 di fevrî : «ci n' est nén (co) ene parminêye.»

Recloymint

cwand les djins pinsént co vite (djeu d' mot) esse foû del piyintche (10 d' avri 2020)

ouxhs clôs e l' comene (19 d' avri 2020)

Li gripaedje d' on plin côp do nombe di cas e moes d' avri va oblidjî l' govienmint a mete so pî ene celule di crijhe, avou kékes minisses do govienmint d' afwaires corantes, les prezidints des redjons et des minêyolodjisses.

I va decider on straegne recloymint li 13 di måss. Les djins n' pôront pus vudî d' leu måjhon, ki po-z aler fé leus comissions ås botikes ki vindèt d' l' amagnî. Et ki ç' soeye li pus près d' leu måjhon. Li police gadjrè les contruvnants.

Les botikes metnut des glaeces inte li contwer eyet les pratikes, ki dvèt fé l' cawêye, tertos a on mete onk di l' ôte.

Çou k' gn a d' bea, c' est k' on pout aler pormoenner (tot seu u avou ene ôte djin del famile), a pî u a velo. Ci n' est n' est insi dins tos les payis.

Li recloymint diveut durer disk' å deus d' avri, mins i s' a porshuvou disk' å moes d' may.

Prumî disrecloymint

Il a cmincî pitchote a midjote, a pårti do moes d' avri, avou li rdrovaedje des grands botikes d' usteyaedje et les pepinierisses.

Les djins ont polou rvoyaedjî a pårti do moes d' may, mins sins vey dipus 10 djins foû d' leu clostea sociå. Ci n' est k' adon k' il polît raler dins leu deujhinme dimorance.

Les frontires avou les payis vijhéns ont rdrovou e moes d' djun.

Les cafès et les restorants ont polou rçure des pratikes a pårti do 19 di djulete 2020.

Rispitaedjes

Coube del minêye

Li disrecloymint a permetou al minêye di rsôter a pårti del fén do moes d' awousse 2020. On a ddja rastrindou li nombe di djins a rvey a ç' moumint la.

El mitan do moes d' octôbe, les restorants et les cafè ont dvou rclôre pol deujinme côp.

Li må s' a rispårdou d' bele tins d' l' ivier, et totafwait a ristî clôs. Ene miete ridrovou pol condjî des mascarådes.

Mins li minêye s' a ehåsté e moes d' djanvî fevrî 2021, a cåze di wayimants pus fels a passer d' ene djin a l' ôte, come li variant inglès, adonpwis, l' indyin (ribatijhî neutrålmint «variant D»), adon k' les viyès djins kimincént a esse eploctêyes, tot avou les djins des ospitås.

Les eploctaedjes vont-st aler pus rade a pårti do moes d' may 2021, po-z avinde les 60 åcint di dobe-vaccinés å prumî d' awousse 2021 (cåzu 7 miyons d' djins, so 8 k' ont yeu leu prumire dôze). Li morance pal plôke tome cåzu a rén e mitan do moes d' djulete 2021. Gn a 25.000 djins k' î ont lai leus oxheas, dispu l' moes d' måss 2020. Portant, li herike rôle todi avou 1000 cas aveuris tos les djoûs.

Les cas ratakît a rhåssî e moes d' octôbe 2021, avou on nombe d' analizes pôzitives di 100.000 par djoû li 1î d' fevrî 2022. Ci wayimant la (lomé omicron) si prindeut foirt åjheymint, mins sins grande morance. Avou ça ki bråmint des djins djusse rescontrant des malådes s' alént fé tester, minme s' i n' avént rén, et poleur esse pôzitifs.

Touwance

Vola les chifes del touwance e l' Beldjike. Li touwance del gripe, c' est a pô près 2,5 pormeye.

Touwance del maladeye å cronivirûsse 19 e l' Beldjike

	avri 20	djulete 20	nôvimbe 20	djanvî 21	avri 21	djulete 21	octôbe 21	djanvî 22
Nombe di moirts diviè l' 25 do moes	150	2	150	75	37	1	15	20
Nombe di rascråwés diviè l' 5 do moes	1300	75	7300	1950	3500	600	1730	21000
Morance (pormeye)	115	26	21	39	11	2	9	1

Les chifes do prumî moes (avri 2020) sont dazår sorpezés, veyanmint k' on aveut des astådjes po fé les analizes. Les cis do dierin (djanvî 2022) sont dandjreus trop fwebes, ca gn aveut des djins k' alént fé des analizes et ki n' estént nén clinicmint malådes (mins ki plént edjîstrer l' virûsse), Ça fwait ki l' chife n' est nén rmetåve al morance po les ôtes maladeyes — li gripe, metans — la k' i fåt esse vormint malåde po-z esse conté.

Sacwants consecwinces

Les cwarmeas et carnavals ont stî anixhilés a pårti do 15 di may 2020 (li ci d' Bince et d' Måmdiy s' avént ddja passé, mins nén l' letaré di Ståvleu).

Pareymint avou les måtches di l' Eter-Sambe-et-Mouze.

E 2021, et pu co e 2022, totes les mascarådes ont stî disfindowes. Pareymint les rashonnaedjes uzançreces come les grands feus.

Dins les belès-letes e walon

Loukîz a : Escôs del minêye 2020 dins les belès-letes e walon

Hårdêye difoûtrinne

so Wikisourd: Cronike d’ ene minêye (tcheriaedje del minêye e l' Beldjike, pa ene djin k' el raconte moes par moes)