Ivier
L' ivier[1] u l' moite såjhon, c' est l' dierinne såjhon d' l' anêye, li pus froede. I cmince li 21 di decimbe, et-z esse houte li 20 di måss (e l' Dimeye-Bole Bijhrece).
Mins l' ivier meteyo, c' est les troes moes les pus froeds d' l' anêye (decimbe, djanvî et fevrî).
E l' dimeye-bole bijhrece, c' est on tins d' froedeur.
Moes d' ivier
candjîLes moes ki sont so l' ivier, c' est l' fén do moes d' decimbe, cwand l' waeyén-tins a leyî ouve, li moes d' djanvî, di fevrî et li cminçmint do moes d' måss, la kel bontins atake.
Motlî di l' ivier
candjîLi moumint l' pus froed si lome li froxhe di l' ivier. Li fén d' l' ivier : li cawe di l'ivier.
On djåze d' on sclat d' ivier cwand c' est on tins d' ivier divant (octôbe, nôvimbe) u après (avri, may) l' ivier cronolodjike. Divant l' tins, on dit : «l' ivier s' a fordjeté».[2] E moes d' avri, on l' lome eto l' ivier des purnalîs.
Ça s' passe di l' ivier
candjîel nateure
candjî- li nive, li relêye, li djivronde
- sognaedje des oujheas k' iviernêynut e payis.
dins les cinses
candjî- les biesses sont rintrêyes dins les ståves.
dins l' societé
candjî- li fiesse del novelan
- les shijhes
- les mascarådes (inte di zeles, li cwarmea d' Måmdey)
dins li rlidjon crustinne
candjî
- li fiesse do Noyé
- li Tchandleuse
- kiminçmint do cwareme
L' ivier et l' reschandixhaedje del Daegne
candjîE l' Walonreye, i shonne ki les iviers estént pus froeds å cmince do 20inme sieke k' a s' difén.
Eredjistrumints djåzant d' l' ivier
candjî| Eredjistrumint | Tecse do cåzaedje |
|---|---|
| Bén li djournêye d’ on gamén di m’-n ådje, ça comince todi å matén cwand on rexhe do lét. Et cwand c’ esteut l’ Noyé, li prumî cayet k’ on fjheut, c’ esteut d’ waitî on pô l’ tins k’ i fjheut. Don, dji m’ levéve, dji m’ abiyive vitmint et dj’ aléve vey… båker al vite. Et bén sovint, on n’ veyeut nén foû del vite, pask’ i gn a veut pont d’ tchåfaedje, et c’ esteut edjalé. Li cwårea esteut tot… flori – åy, tot djusse. On s’ meteut l’ nez conte li vite, on shofléve on pô, pu ça s’ (disgadjive)… ça rlignive, cwè. Pu on aveut on ptit rond come ene pîce di deus uros, et pu on waitive : « a ! enute, i nive. » Et pu : « a ! i fwait setch ! ». Et pu c’ est tot.
Et pu, on dusvaléve al coujhene.[3] |
Hårdêyes difoûtrinnes
candjî- Pådje di l' ivier (so l' Aberteke)
so Wikisourd: Categoreye:Ivier (tos tecses so l' ivier)
Sourdants & pî-notes
candjî
- ↑ Po les diferins prononçaedjes e walon loukîz el notule A.L.W. 3. 103 ey el mape 3. 34 (p. 191).
- ↑ C55 p. 84-87.
- ↑ raconté pa Pascal Baijot ås scoles di Bive, Li Rantoele 102, esté 2022.