Li vicåreye di Simon et Linåd (live d' imådjes)

Li vicåreye di Simon et Linåd, c' est on live d' imådjes sicrît pa Willhelm Busch, ki dessina eto les imådjes.

So ene posteure a Altenbek, e l' Almagne

Li mwaisse tite, c' est Max und Moritz, Eine Bubengeschichte in sieben Streichen.

Li live fourit-st eplaidî pol prumî côp e 1865.

Plaeçmint dins l' istwere des lives d' imådjes

Il est waitî come onk des ovraedjes k' anonce les binde d' imådjes. Copurade ki l' Amerikin Rudolf Dircks les a seurmint prins come sourdant di si ouve "the Katzenjammer Kids", ki les prumirès plantches parexhît dins li New York Journal e 1897.

Ratournaedjes e walon

Cronolodjeye

Coviete do deujhinme ratournaedje e walon

Li live a stî ratourné e walon pol prumî côp pa Jean Levaux, et rexhe e livret e 1889, dizo l' tite : «Vicåreye di Simon et Linåd metowe e lidjwès» («Li vicarèie di Simon èt Lina mèttowe ès ligwèt».

E 21e sieke, gn è rava ene rîlêye di ratournaedjes, li prumî pa Jean-Luc Fauconnier (avou l' accint d' Tcheslet) sol tite "Miyin eyet Meurice, set kéntes des arnagats" (Miyin èyèt Môrice, sèt quétes dès-arnagats), ey eplaidî e 2011 ås eplaidreyes Titenfaß (ISBN 978-3-937467-99-3). Adonpwis, å minme eplaideu, a rexhou ene ôte modêye, mins avou l' accint d' Nametche, di Bernard Louis. Pu onk da Jean Lechanteur, avou l' accint lidjwès.

Ratournaedje Levaux

C' est tos ûtpîtaedjes.

Ratournaedje Fauconnier

Les arimés da Jean-Luc Fauconnier, c' est do setpîtaedje, estô do ûtpîtaedje do mwaisse live. Li ratourneu trouve çoula pus vicant, mî assoçnåve a l' arnåjhté des deus ptits ravacholes di Miyin et Meurice.

Kitaeyaedje do live

Adrovaedje

On esplike li caractere des deus arnagats:

 Mwaisse modêye
Die, anstatt durch weise Lehren
Sich zum Guten zu bekehren,
Oftmals noch darüber lachten
Und sich heimlich lustig machten.
Tradujhaedje
(Purade ki d' bén shuve les lçons
Po divni des bråves gårçons
Zels, tofer, il è riyént
Afrontés, i s' è moként)

Prumire kénte

Prumire kénte

Deujhinme kénte

Miyin et Morice end ont ås poyes del viye Djetrou. I vont-st emantchî deus coides après cwate bokets d' pwin, k' i croejhlèt. Li cok, ki s' rafeye del ripaxhe, houke les poyes k' avorèt radmint, et s' vornut so l' amagnî. Cwè s' va-t i bén passer ?

Mwaisse modêye
Kaum hat dies der Hahn gesehen,
Fängt er auch schon an zu krähen:
Kikeriki! Kikikerikih!! -
Tak tak tak! - da kommen sie.
Ratournaedje
Li cok, e veyant çoula
S' mete a tchanter sins ratna
Coutcoulou… coutcouloudjoû !
Cotcotcodåk, et bondjoû !

Deujhinme displit

Po n' nén piede ses poyes et s' cok k' ont stî stronnés, li veve Boltë decide di lzès rosti sol feu e l' aisse. C' esteut sins conter so l' emantchaedje des tchminêyes did dinltins, k' on pleut vey l' aisse did sol toet. Les ptits sacadjales ni mancront seur nén di griper sol toet. Et tins ki l' veve Boltë est el cåve po-z aler cweri des surcroûte…

Troejhinme paskeye

Tolmonde kinoxheut e viyaedje

Èn ome k' on loméve Bietmé Ketch.

Abits d' dimegne et d' avråve djoû

Stroet pantalon et frake betchou,

Paltot avou des lådjès potches,

Cawe d' oronde, minme des guetes ås flotches,

Tchôd mantea, poyou macferla,

Djilet d' vroûl ou capote di drap,

Awè, totes les sôres di mousseures,

Bietmé les fjheut ... sins prinde muzeure. 

Les garnissaires vont vni soyî l' plantche do ptit pont ki trevåtche li ri ki passe djusse divant s' måjhone. Pu l' fé araedjî tot l' traitant did lon, por lu vni sol pont.

• 
  Bietmé Ketch
• 
  Hobete Bietmé
• 
  Les curêyes soyèt l' plantche pasrece
• 
  Ketch avore les dôpiner

Cwatrinme kénte

Monsieu Lapete

Vos vs plindoz d' n' aveur nole exhowe

C' est k' pus djonne, vos fjhîz poureye rowe.

Saveur l' abécé, sins rén d' pus

Ni moennrè nouk foirt lon, pinse dju.

L' efant sûti, å cour pus fir

Aprind ôte tchoi k' a lére et scrire

Avou les cwate regues po conter

Et l' grammaire po mî s' divizer.

I schoûte voltî, sins piede pacyince

Les djins k' ont dipus d' esperyince.

C' est po k' ça s' fijhaxhe åjheymint

K' monsieu Lapete eploye tot s' tins.

Simon et s' fré, ki n' candjront måy

Ni lyi keyèt ni bén ni påye,

Et tot montant leus måvas côps,

I tuzèt å vî mwaisse sol côp. 

Hårdêyes difoûtrinnes

• (de) Mwaisse modêye
• Prumire modêye e walon (Jean Levaux, scrijhaedje pre-Feller)