Josée Mathot
Josée Mathot, pus cnoxhowe come Josée Spinosa-Mathot u Josée Spinosa, a skepyî a Rénse li 2 d' måss 1921, et mori a Flipveye li 22 d' måss 2005.
C' esteut ene sicrijheuse e walon.
Ouve e walon Candjî
Ele l' aveut-st aprins di ses parints, onk di Djamagne et l' ôte di Såtou, mins k' avént ebagué el France.
Ele sicrijha purade des arimés, mins eto des prôzes a môde di biyets d' oumeur, la k' ele pretchive tofer li djoye eyet li bouneur simpe.
Ele a eto bråmint scrît po ls efants, des racontroûles do vî tins, et des tecses a disclamer ås bates di recitåcion.
Elle a moussî ås Relîs Namurwès et a stî eplaideye toplin dins les Cayés Walons. On veyeut cobén di ses scrijhaedjes eto dins l' Bourdon. Elle esteut ossu del SLLW (dispu 1982). Mins ele dinéve ses tecses a-z eplaidî a tertos, sins esse aloyeye a ene tchapele. Elle a insi parexhou dins l' Calindrî walon del Rantoele.
Elle a yeu l' oneur d' esse eplaideye deus côps dins li ptite coleccion del SLLW (e 1982 et 1992). C' est l' seul sicrijheu k' end a adiercî on sfwait.
Ele rascoda li Pris del Veye di Lidje diviè 1973, avou "Al taeye ås Fraijhes".
Riprinjhe dins l' antolodjeye Fleurs Diyalectåles et dins "Scrire".
Come bråmint des scrijheus walon do 20inme sieke, ele ni djåzéve nén voltî walon divant les djins.
Les eplaidaedjes del Djozêye. Candjî
- Ramexhnêyes d' arimés.
- Fouwêyes (Feuwèyes), 1969, k' a rçû li Prix des Critiques.
- Al taeye ås fraijhes (a l' tâye aus fréjes), k' a rascodou l' Pris del Veye di Lidje, li Prix des écrivains de Wallonie et li Prix du Lion's Club de Charleroi.
- El bos k' on fwait les violes (Èl bos qu' on faît lès violes), ramexhnêye eplaideye dins l' pitite coleccion di l' SLLW (1982).
- Schorseye di tecses po ls efants (eplaidîs sins date).
- Tchik-tchak purnalîs (Tchic-tchac pèrnèlî).
- Beguinetes et djolibwès (Bèguinète èt jolibwès).
- Racontroûles.
- Contes, live eplaidî dins l' pitite coleccion di l' SLLW (1992)
Sacwantès fråzes dal Djozêye Candjî
- Dji n' serè djamåy del soce des bråvès djins. Èm cour n' a pont d' caraco pol dimegne. Dj' a todi stî ene galvådeuse di tins, ki djowe al viole et ki n' rimplixh nén s' gregne.
- Si fwaire-pårt est adrovou pa ene fråze e walon.
- Rapaujîye, du timps, roubliyîe des djins, ([Rif.] Rapåjheye do tins, rovieye des djins,)
- avou l'têre qui toufêr ès' racoumince, ([Rif.] Avou l' tere ki tofer ès racmince,)
- Djè ravikraî dins toutes les s'minces. ([Rif.] Dji ravicrè dins totes les sminces.)
- Definixha del powezeye:
- Ene powezeye, c’ est cwè ?
- Do tins pierdou dins des reves ki n’ sievnut a rén ?
- Oudonbén, çk’ est catchî dins l’ cour des mots et k’ i fåt sayî d’ trover.
- Ou putete, eçki ...
- I fwait mwais. El plouve assanke les paxhis
- Les bohêyes d’ yebes ki pasnut leus tiesses ershonnnut a ene masse di ptitès iyes spayårdêyes so ene grande basse d’ aiwe.
- Dins les rixhots, el vint fwait s’ bouwêye; ça wachote a n’ nén-z è fini, si bén k’ el ri est tot caflori d’ savnêye.
- Al copete des åbes, les tchawes sont-st a balançwere dins leus nis.
- Les coxhetes ki l’ ivier a disfouyî s’ pudnut po des ramons.
- Vo n’ la-t i nén k’ ele ramonnut l’ cir, et ki ci-ci disploye ossu rade ene noere etcherpe di solea. L’ air ès ranairit, et tot rabeazit.
- Est çki ça n’ sereut nén çoula, el powezeye ? Ene miete di poûssire di solea k’ on sapyåde so les mizerreyes del veye ?[1]
