Deujhinme guere daegnrece
Li deujhinme guere daegnrece u guere di 1940-1945, k' on lome eto li guere di cwarante, c' est ene guere k' a cmincî li 1î d' setimbe 1939 cwand l' Almagne a abroké sol Pologne.
El Beldjike kiminça adon çou k' on loma "li drole di guere" : on ratindeut k' les Almands arivénxhe, avou l' idêye k' on lzî fotreut ene rude petêye, copurade avou les fôrts do payis d' Lidje. "Ében-Emael : imprenable !" ("Ebem-Emål, impossibe del prinde !"), end alént i les oficîs.[1]
El Walonreye, elle a cmincî li 10 di may 1940, on vinrdi d' Pintcosse. C' est l' kiminçmint del campagne des 18 djoûs, ki s' atcheva, dabôrd, li 28 di may.
Li dierin ratacaedje des Almands Ofinsive da Von Rundstedt, fourit laide pol Walonreye.
Li guere di 40 fourit tote fwaite li 9 di may 1945, cwand l' Almagne sina si rindaedje (mins ezès payis occidintås on fiestixh purade li 8 di may, la ki l' rindaedje a stî siné avou ls aloyîs).
Dins ses cåzes, et dins ses bateus, li guere di 1940-1945 est raloyeye al guere 1914-1918. Inte les deus, c' est çou k' on lome l' Eter-deus-gueres.
Aprestaedjes del guere candjî
On fjheut "serer" les voyes (et les tchmins d' fier) avou des grossès bayes d' acî a rôletes.
Li rhoucaedje des CRABs candjî
Loukîz a : CRAB
Egzôde di 1940 candjî
- Loukîz a : Egzôde di 1940
Walons e l' Almagne candjî
Les prijhnîs d' guere candjî
Gn ourit 70.000 Bedjes prijhnîs d' guere, et ladvins, 67.500 Walons. Les Almands avént-st enondé ene politike raecisse, tot fjhant bebele ås Flaminds k' avént on lingaedje pus addé l' almand.
Les ovreus al Werbestele candjî
- Loukîz a : Werbestele
Bråmint des omes divént aler ovrer dins les oujhenes e l' Almagne, ça s' loméve li Werbestele.
Les Walons anecsés candjî
Li 18 di may 1940, les payis redîmés sont anecsés pa l' Almagne. Les djonnes d' avår la, inte di zels les djins di l' ancyinne Walonreye prûssyinne divèt moussî dins l' årmêye almande.
Sacwantès batreyes et operåcions del guere di 40 candjî
- Li Batreye di Djiblou.
- L' Operåcion Torch.
Lives et racontaedjes sol guere di 40 e walon candjî
- Sôdård di 40 (Louis Sohy). Tot l' live si passe dins on stalak.
- Li curé d' Såtô (Auguste Laloux, passaedje).
- Èn Årdinwès foû di s' payis, (Arthur Schmitz, tôme 1, ki s' passe dins ene oujhene e-n Almagne la k' i boutéve pol Werbestele).
- Louwis d' emon l' Pitchou (Henri Matterne, 2012)
Hårdêye difoûtrinne candjî
Sourdants candjî
- ↑ W. Bal, divins Warum Krieg ?.
