Betchfessî ae

betchfessî scrijha do walon valant /ɛ/ /a/ u /aː/
(Redjiblé di Betchfessî AE)

Li betchfessî ae, c' est on betchfessî scrijha eployî e rfondou walon po rprezinter les voyales ki s' prononçnut /è/ eyet /a/, et pacô /â/, cwand l' prumî son vént do payis d' Lidje, li deujhinme do payis d' Nameur et del Basse Årdene[1], et l' troejhinme do payis d' Tchålerwè (seulmint pol cawete -aedje).

On scrît ae:

Èn nén maxhî li betchfessî AE avou l' betchfessî EA.

Mots k' ont des prononçaedjes avou "a" et "è" et nén rfondous avou l' betchfessî AE

candjî
  • Mots k' ont on prononçaedje "è" après Vervî, mins "a" dins l' restant del Walonreye : assez, cwate, wadjî, canon (Vervî: èssez, cwète, wèdjî; Ôvîfa: kènon)
  • Mots k' ont on prononçaedje "è" après Biertris, mins "a" dins l' restant del Walonreye : panî, tchapea, il a (Bietris pènî, tchèpê, il è)
  • Mots k' ont on prononçaedje "a" après Tchâlerwè, mins "è" dins l' restant del Walonreye : bresse, tchet, cawete di codjowaedje -rè do futeur singulî "i tchantrè" (Coûtchant walon bras, tchat, i tchantra)
  • Cåzu tos les cas del cawete -asse : macasse, aiwiasse, blankinasse, boirgnasse, payasse, marasse.
  • Wene (Fr. Wanne)

Sifwaits mots ki li rfondaedje est co so balance

candjî

Istwere do betchfessî AE

candjî

Kiminçmint do prononçaedje "è"

candjî

Li prononçaedje "è" dins l' payis d' Lidje, c' est ene piceure tipike do walon k' a ataké la ddja bén lonmint.[2]

Atåvlaedje do betchfessî

candjî

Li betchfessî fourit atåvlé di Lorint Hendschel, aprume dizo scrijha "ä" (1993-1995). Ci n' est ki po disfafloter k' on rcandja avou ae. C' est ci scrijha la k' est accepté dins l' djivêye UCW do Raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje (1996).

Sicrijhas AE dins des ôtes lingaedjes

candjî

Li scrijha AE si rescontere dins des lingaedjes vijhéns do walon, dandjreus po rascrovi on dobe prononçaedje a & è :

Hårdêyes difoûtrinnes

candjî

Sourdants et pî-notes

candjî
  1. apus k’ a Bastogne minme, la k’ i prononçnut li cawete -aedje come a Lidje (viyèdje).
  2. Loukîz sol live da Remacle sol datåcion des mots walons di dvant 1600.