Betchete ri-

betchete do walon
(Redjiblé di Betchete er-)

Po des linwincieusès racsegnes sol sititchete "ri-", alez s' vey sol Wiccionaire

Li betchete ri-, ki si dvreut purade lomer betchete r(i)- / (è)r-, c' est ene vicante betchete do walon.

scole sol betchete ri-

Cognes

candjî

Ele si pout trover, dins tos les mots k' elle fôrmêye, dizo les alofômes ki shuvnut :

Dj' el rivoe di l' ôte costé del voye.
Ribasti ene veye k' esteut distrûte : c' esteut çoula nosse bouye.
Dji l' erwaitive passer.
Erlevez vos, et stierdoz vos ouys !
Vos rloukîz les cmeres, asteure ?
La k' i rboerlêye : "Bodje tu rade did la !"

Si l' bodje kimince pa ene voyale, n' a k' ene cogne : r- : raler, ranoncî, regadjî, ralårdji, rimpli.

Portant, po les viebes ki cminçnut pal betchfessî oi, ci-cial si cdût come si ç' sereut ene cossoune : rioister, rioizeur, rioirtiyî.

Li betchete ri- si pout cåzu mete so tos les viebes e walon, et minme eto so sacwants bodjet ki n' sont nén des viebes. Metans :

Sinses del betchete ri-

candjî
  • Sinse di fé l' accion co on côp.
ridi m' ki ti m' voes voltî ! = el dire co on côp
ribatijhî (del sope, del gote) = rimete di l' aiwe co on côp.
rinovler mes rmerceymints = les rinde noveas co on côp.
ricomincî = comincî on deujhinme côp.
  • Sinse nén radjoutrece: li betchete ri- ni dene nén ene rawete di sinse; li viebe avou l' betchete ri- si pôreut replaecî på viebe simpe
Il ont rboerlé come des vexhåds = il ont boerlé foirt
Dji va rguignî les djins ki pasnut pal fniesse = dj' elzès va aler guignî (riloukî)
Riwaite bén a twè ! = waite bén a twè (ni prind nou risse)
rivômi = vômi
rixhorbi l' tåve = xhorbi l' tåve
  • Fé vni e contråve sinse
rimete si soper = rivômi.
ritourner l' pådje = el tourner dins l' ôte sinse.
  • Novea sinse, diferin do viebe sins betchete; ou adon, k' i fåt loukî lon po trover li rnovelmint d' l' accion.
ristinde, ripoli = passer on fier electrike so des bounès lokes lavêyes et souwêyes.

Les viebes avou l' betchete ri- et l' ratournaedje francès-walon

candjî

Les viebes avou l' betchete ri- sont-st ahåyants po ratourner les fråzes francesses avou les adviebes "de nouveau, à nouveau". Metans :

Fr. : Il ya des charges positives au-dessus du nuage, des négatives dans le nuage puis à nouveau des positives en-dessous.
Wa : Gn a des tchedjes pôzitives ådzeu del noûlêye, des negatives divins, pu gn è ra des pôzitives padzo.

Les aidants viebes avou ri- ratournèt des ôtes piceures e francès.

Fr. : Veux-tu reprendre de la soupe ?
Wa : Rivouss del sope ?

Li betchete ri- aloyeye a des ôtes betchetes

candjî

Hårdêyes difoûtrinnes

candjî

(sol Wiccionaire)