Alofôme

Ene alofôme, c' est ene ôte foûme d' on minme morfinme (mots, cawetes, bodjes).

On fwait l' diferince inte :

• les alofômes libes, inte di zeles les dobès rfondowes.
• les alofômes oblidjeyes ou alofômes cotourreces, ki candjèt l' mot oblidjeymint, sormon l' cotoû (voyale ou cossoune padrî, a l' atake ou å mitan d' ene fråze ou d' on boket d' fråze, vitesse do cåzaedje).

Egzimpes d' alofômes libes e walon

Loukîz a : dobe rifondowe

• gaeye & djaeye
• pårticipes erireces courts et longs : shût & shuvou.
• betchetes (nén spotcheyès cognes) : ri- & er, ki- & co-
• sacwants pronos : nos & ns (divant on viebe ki cmince pa ene voyale).
• fômes des mots ki cminçnut på betchfessî sch: a pîs dschås & a pîs dischås, schoûter & aschoûter

Egzimpes d' alofômes oblidjeyes

• i & il; ele & ele.
• cwate & cwatre

Ene troke d' egzimpes, c' est les dvancetes ki pudnut on coron -r divant on prono (ou pacô èn ôte mot) d' on seu pî :

• pa / par
• avå / avår
• po / por
• dizeu / dizeur