Ôrimiele
Èn ôrimiele (on dit eto: on lôriot, on copere-lôriot, èn ôriole, on colåd-piråd, on colåbriyåd u on måvi d' ôr)[1], c' est on gros djaene moxhon come les sprewes avou des noers penas (pol måye), mins foirt catchete, et målåjhey a vey; li frumele est bråmint pus ptite et avou ene vete coleur.
A cåze di ses plomes di coleur d' ôr, on li spote cobén li rwè des bwès.
Sincieus no d' l' indje : Oriolus oriolus
Vicaedje
candjîL' ôrimiele fwait on ni pindou après les coxhes.
C' est ôrimiele est èn oujhea foirt pawoureus. On nel voet ki bén rålmint. Il est foirt midone avou ses djonnes, ki magnèt des ceréjhes et des halenes.
L' ôrimiele arive el Walonreye e moes d' may; il est la tins do fenåmoes. Did la onk des xhinaedjes di s' tchant, "Dixhombrez vs, i va ploure".
I revole eviè les tchôds payis docô k' ses djonnes sont-st aclevés.[2]
-
ni
-
oujhea dilé s' ni
-
oûs d' ôrimiele
Sipårdaedje
candjîIl acove so l' Urope et l' Afrike bijhrece.
E l' ivier, i voyaedje disca l' Mîtrinne Afrike eyet l' Afrike nonnrece.
Tos les ôtes nos walons d' l' ôrimiele
candjî- loriot.
- copere-loriot, copere-Mårtén.
- ariole.
- colåd-piråd,
- måvi d' ôr (dins l' payis d' Vizé).
- l' amisse-Pierot.
- el colaubriaud[3]
Xhinaedje di s' xhufla
candjîL' ôrimiele hene on djoyeus xhuflaedje, del môde "dileliyo-didlo". Did la, tos les xhinaedjes di s' xhufla
Pask' i magne voltî des ceréjhes
candjî- Ramexhné a Inne-Sint-Pire:
- Copere-loriot, gn a-t i co des ceréjhes å bos ? (u: gn a-t i tant des ceréjhes å bos ?)
- C' est nén por vos, c' est po m' gaviot.
- Ramexhné a Bujnal
- Loriot, loriot, n a-t i co des ceréjhes låvå ? (u: Voet on ceréjhes låvå ?)
- Gn a bråmint mins c' est po m' goziô.
- Ramexhné a Gochnêye.
- Loriot, loriot, est ç' k' i gn a des ceréjhes låvå ?
- Non, gn a pus k' des pikes et des picots.
- Ramexhné a Voroû.
- Ås ceréjhes, ceréjhes, Pierot !
- A l' anêye, nd årè-t i co ?
- Nos magnrans piretes eto.
u:
- Ass des pious, Pierot ?
- Dj' end a waire, mins i sont gros ! (u: mins c' est des gros !)
- Ramexhné a Tchô
- Loriot, loriot, les ceréjhes sont ele maweures ?
- Rexhe, rexhe å gozî.
- Ramexhné a Djnape
- Loriot, loriot, les ceréjhes sont ele maweures ?
- Des grintches å trô !
- Ramexhné al Lovire:
- Loriot, loriot, les ceréjhes sont ele meures å bos ?
- Way, mins nd a co k' ene,
- Et c' est po m' feme.
Ôtes tinmes
candjî- pask' i rvént å tins k' on aléve siyî les crouwås (inds les dinrêyes, les canadas, evnd.)
- Colåd-Piråd,
- Magrite est ås crouwås
- Les bounès grintches ![4]
- pask' i rvént å fenåmoes
- Dixhombrez vs, i va ploure ![5]
- sorlon si floriconte (loukîz ciddé padzo)
- Djezus a raviké !
L' ôrimiele dins les nos d' plaeces del Walonreye
candjî- Rowe di l' ôrimiele: rowe di Spå.
L' ôrimiele dins les belès-letes e walon
candjîDins l' live Droles di biesses da Marcel Slangen, l' ôrimiele kimince pa rprotchî k' on a dné s' no a ene djin ene miete toursiveuse. Et dmander k' on l' lome «måvi d' ôr».
- Li tindeu al verdjale avou ses gros shabots, dijheut-st a s' sour Memene: «Alez, hay, catchans nos ! Vola-st èn ôrimiele !»
- «Dijhoz don, djha l' oujhea, i m' shonne ki dj' a-st oyou ki çoula, c' est on no d' marlou ! Ni m' trovez vs nén l' air d' on milôrd ? Djans ! Lomez m' "måvi d' ôr !»
Dins «Pa totès stroetès voyes», Gusse Laloux raconte li floriconte di l' ôrimiele insi: C' est Meline ki conte a s' Monmon ki l' moxhon esteut fén noer divant, mins k' il a tchanté po Djezus ki moreut so l' croes: «Li Criss va raviker ! «Li Criss va raviker ! «Li Criss va raviker !». Adon, il a totshûte divnou djaene come di l' ôr.[6]
Hårdêye difoûtrinne
candjîSourdants
candjî- ↑ Po tos les nos e walon, et leus accints, loukîz l' ALW al notule 8 54.
- ↑ Léon Demarche, L' ôrimiele ou måvi d' ôr, Cotcorico l° 3, esté 2007.
- ↑ ALW 8, come vaici ådzeu.
- ↑ ALW 8, come cial ådzeu.
- ↑ Léon Demarche, come cité ådzeu.
- ↑ Live Laloux p. 16; riscrît pa Zavî Biernî.