Heye (tchanson d' Noyé)
- Loukîz a : Noyé walon
Ene heye (coinreçmint, eto "héle, héye"), c' est ene viye tchanson tchantêye ås Avéns et å Noyé pa des ptitès djins ki s' metnut al plaece des bierdjîs ou des rwès mådjes cwand i savèt cwè po li skepiaedje da Djezus-Cri.
Les vîs noyés walons sont metous so ene pådje tote seule.
Lomaedjes
candjîE francès on les lome vieux noëls, mins cisse ratourneure la (vî noyé) n' est waire eployeye e walon, la k' on djåze pus voltî di noyé walon.
E-n inglès on les lome carols, on mot ki vént do latén choraula, ki vout dire "tchantreye".
E roumin, les heyes si lomnut colinde, do latén kalendæ, et l' minme mot s' a spårdou ezès lingaedjes vijhins: e russe koliadki, bulgåre et polonès koleda, etch etch.
Sipårdaedje
candjîmwaissès dnêyes
candjîLi dujhance des vîs noyés egzistêye e tote l' Urope. Elle a stî foirt al môde ezès 17inme et 18inme siekes. Elle a disparexhou al fén do 19inme sieke. El Walonreye, les heyes ont stî rmetowes d' assene pås eplaidaedjes da Auguste Doutrepont eyet Maurice Delbouille (live Doutrepont-Delbouille so les noyés walons), tantea k' i restît eredjistrés so stroetès plakes sol fén do 20inme sieke, kiminçmint do 21inme sieke.
Dins les heyes, on-z a sovint on cåzaedje inte deus djins. A costé des sacwès a vey avou li rlidjon, on-z î aprind les dujhances des djins des campagnes dizo l' Ancyin Redjime.
Egzimpes
candjîFrance
candjîL' imådje mostere les prumirès strofes d' on vî noyé francès.
Inglutere ey Estats unis
candjîLi heye li pus cnoxhowe pås Inglès et Amerikins est Adeste fideles / O Come All Ye Faithfull.
Roumeneye
candjîOn ndès djåze dins l' roman (Gabriyel eyet Gabriyel)