Spotchaedje del voyale do prumî pî

Li spotchaedje de voyale do prumî pî, c' est l' dizartaedje di sacwantès voyales (lomêye spotchåvès voyales) cwand ele sont metowe sol prumire sillabe do mot, et k' gn a des voyales assez padvant et padrî po poleur respecter li rîle des troes cossounes.

E walon, li spotchaedje amoenne todi des noveas djivions : dj', dmande, vleut.

e rfondou walon

Voyale i

E rfondou walon, li spotchaedje si fwait sovint sol voyale i.

E walon, gn a des cas la k' li spotchaedje est oblidjî, des cas la k' i n' l' est nén.

dj(i) + a + fwin => dj' a fwin (oblidjî)

dji + d(i)mande => dji dmande /dji nmãt/ (cåzu oblidjî)

i + n' + v(o)leut nén => i n' vleut nén (nén oblidjî)

Ôtes sipotchåvès voyales

U: munujhî, muzeure / mneujhî, mzure
O: voleur, poleur / vleur, pleur

Shûte di ptits mots

Dins les shûtes di ptits mots d' ene sillabe avou dins tchaeke ene sipotchåve voyale, li spotchaedje si pout fé di sacwants façons, mins todi tot respectant li rîle des troes cossounes.

Fåt des liårds po k(i) dj(i) t(i) r(i)fwaiye ti velo =>

...po k' dji t' rifwaiye ti velo (dandjreus l' pus corant)
...po ki dj' ti rfwaiye ti velo
(londjin cåzaedje) ...po ki dji t' rifwaiye ti velo
(payis waire "sipotcheus", come après Måmdey): ...po ki dji ti rfwaiye ti velo

divins les accints do walon

Li spotchaedje si fwait a pô près del minme façon sol Walon do Mitan, li walon do Levant eyet l' Basse Årdene.

Li walon do Coûtchant pout spotchî eto ene voyale mågré ene dobe cossoune ki shût. Dj' ô bén ki l' rîle des troes cossounes n' î est nén si straegne.

Dins l' payis d' Måmdiy, li spotchaedje n' est nén si corant, çou k' amoenne des shûte di ptits mots avou des spotchåvès voyales.

Ele vout ku èle ravize one andje do Paradis.

Vos les Eburons, / Tortos, vos-atrimpîz d' vosse sonk / Chake pî d' tere ku on v' voléve prinde ^[1]

Lè bîche èt l’ solè sè dèspitînent, chaqu’onque forbatant què i-esteût lè pu fwèr’^[2]

Pitit efant, ôss bén l’ Ambleve / Ki tchante avå les prés ladrî / Li minme tchanson k’ ele tchantéve / Cwand ki t’ esteus co tot pitit; schoûte bén çou k’ ele raconte / Et scrî lu dvins ti pitit cour.^[3]

Vo-n la do distilé po vs reschandi li cour^[4]

Sourdant

↑ Hinri Bragard, Ouve powetike, p. 2 &4 . Çoula pout esse loukî come on toû po-z aveur li bon pîtaedje, mins les minmes piceures sereut nén rçuvåves dins bråmint des coines del Walonreye. D' ostant ki li scrijheu pleut åjheymint radjouter on pî (Ele vôreut k' ele ravize ene andje do Paradis; ele vout k' ele ravize ene vraiye andje do Paradis; ele vout k' ele ravize pår ene andje do Paradis. / ...Tchaeke pî d' tere k' on vos voleut prinde; tchaeke pî del tere k' on vs voleut prinde).
↑ Manfred Lejoly, Li bijhe et l' solea.
↑ Laure Gastes, tchanson so l' Ambleve (rimetou e rfondou walon)
↑ Li spér del cinse, divins Li vî Sprawe l° 64, p. 39 (rimetou e rfondou walon)

[1] Hinri Bragard, Ouve powetike, p. 2 &4 . Çoula pout esse loukî come on toû po-z aveur li bon pîtaedje, mins les minmes piceures sereut nén rçuvåves dins bråmint des coines del Walonreye. D' ostant ki li scrijheu pleut åjheymint radjouter on pî (Ele vôreut k' ele ravize ene andje do Paradis; ele vout k' ele ravize ene vraiye andje do Paradis; ele vout k' ele ravize pår ene andje do Paradis. / ...Tchaeke pî d' tere k' on vos voleut prinde; tchaeke pî del tere k' on vs voleut prinde).

[2] Manfred Lejoly, Li bijhe et l' solea.

[3] Laure Gastes, tchanson so l' Ambleve (rimetou e rfondou walon)

[4] Li spér del cinse, divins Li vî Sprawe l° 64, p. 39 (rimetou e rfondou walon)

[1]

[2]

[3]

[4]