Sint Monon

Sint Monon (on dit eto: sint Mon; foû crustinnisse, Monon d' Nassogne), c' est on sint fiesti el Walonreye k' a skepyî e Scôsse diviè 600.

Il a morou moudri a Forire e 635.

On l' preye po les maladeyes des biesses a Nassogne.

Il est fiesti l' 18 d' octôbe.

Vicåreye då sint Monon

A l' ådje di 15 ans (diviè l' an 600), li sint Monon fwait on sondje et decide di vni dmorer å fén mitan d' l' Årdene, la k' les fådeus et les bokions adorént co les diès payins.

Po cvierser les Årdinwès, k' i fåt croere ki cåzént co on lingaedje gayel, il aveut ça d' bea : ene langue ene miete rishonnante.

I bastixha en ermitaedje a Freyir (ki va divni Nassogne).

E 635 ou 636, i dveut distrût les pires do diåle, ki les djins adorént.

Po s' rivindjî, des bokions el touwît. Si coir a stî trové pa on pourcea ki fougnive avår la.

Pepin d' Hesta î fjha basti ene eglijhe et-z î mete les rlikes do sint.

Les rmouwaedjes di sint Monon

Les rmouwaedjes di sint Monon, c' est ene ceremoneye do dimegne après l' Acinsion a Nassogne. Les djins î vnèt priyî conte les maladeyes des pourceas. Gn aveut 4000 5000 pelrins e 1950, et eco 2500 e 1957.

Après messe, on rmouwéve les rlikes do sint, dj' ô bén : on lzès moennéve dè l' eglijhe eviè l' tchapele emey ene håye di coxheas.

Dinltins, li porcession atakéve pås djins d' Nassogne, pu tos les viyaedjes pa ôre alfabetike. Arivé a Forire, li swisse boerléve e walon :

"E-n erî (a-n arîre)

Les moudreus d' Forire

Il ont touwé Monsieu sint Monon."

Et les djins d' Forire si ralént mete al cawe del porcession.

Eglijhes dicåçtêyes a sint Monon.

a Nassogne

On conte set eglijhes et 32 posteures do sint el province do Lussimbork et l' Nonne del province di Lidje. Li pus cnoxhowe, c'est a Nassogne.

On l' sieve eto al Pitite-Han et a Coirnîmont.

Corwaitaedje istorike

Sicrîts Sourdants

Li vicåreye da sint Monon a stî scrîte pol prumî côp dins les Gesta episcoporum Tungrensium, Trajectensium et Leodiensium (djesses des evetchîs di Tongue, do Trek, et d' Lidje) d' Heriger diviè 980, dj' ô bén, 300 ans après côp.

Eto, i fwait målåjhey di bén vey li veur emey les doucès croyances k' i s' avént diswalpé tot ç' tins la å long.

Lingaedje djåzé på sint Monon

Po s' fé comprinde des Årdinwès, Monon eployive-t i on lingaedje gayel di Scôsse ? Ça voreut dire ki les djins d' Forire cåzént co motoit gayel e 650, et shuve li rlidjon des Celes.

Di ces trevéns la, gn a yeu sacwants priyesses et des moennes k' ont vnou di Scôsse aviè l' Walonreye po-z î catrucimer les djins. Come sint Min.

Priyaedje foû del Walonreye

On l' preye eto e l' Escôsse, wice k' i gn a ene eglijhe a s' no (Monon's Kirk) nén lon del veye di Sint-Andrî-e-l'-Escôsse (Saint Andrew).