Sene di pontiaedje
On sene di pontiaedje, c' est on scrijha ki n' est nén ene lete (dj' ô bén, k' i n' est nén prononcî), et ki sieve come usteye dins l' sicrijhaedje po-z aidî a comprinde on tecse. On ls eploye copurade po mostrer des poizes dins l' dijhaedje do tecse; c' est ene edvincion assez recinte dins l' istwere do scrijhaedje.
I n' fåt nén confonde les senes di pontiaedje avou les faflotes, ki c' est des senes ki candjèt l' valixhance d' ene lete (et k' on lome pus sincieuzmint des diyacritikes), minme si pa côps l' loyeure est contêye eto dins les faflotes.
I n' fåt nén confonde nerén avou l' tipografeye, ki leye c' est po l' epådjnaedje, li prezintaedje vizuwel (dismetant k' les senes di pontiaedje c' est del semantike, il dinèt-st on sinse).
Eployaedje
candjîLi scrijhaedje est ene fôme di comunicåcion k' implike on etcherpetaedje lineyåre; la k' c' est nén possibe di tot scrire sol minme plaece, i fåt pårti les idêyes, les mete e-n ôre.
L' eployaedje des senes di pontiaedje dene å tecse ene tcherpinte ki rind pus åjhey si lijhaedje eyet si compurdaedje.
Dabôrd, on eploye les senes di pontiaedje po:
- Etcherpeter on tecse
- Mostrer l' fén des fråzes et des hagnons
- Mete e-n avant les mwaissès idêyes
- Mete e-n ôre les idêyes segondaires
- Eliminer les ambigwités
Li bon eploaedje des senes di pontiaedjes permete di bén adinçner les unités di sinse ki fjhèt ene fråze ou on hagnon. Po çoula les senes di pontiaedje ont mezåjhe d' èn eployaedje bén precis; si on les mete al mwaijhe plaece, les mots et les fråzes ni djhèt pus çou k' l' oteur a vlou dire. Di pus, tot rindant veyåve li tcherpinte do contnou (mwaisse tinme, dizo-tinme, idêye, detay), li tecse divént pus precis eyet coherint.
Li pontiaedje candje sorlon li stîle di scrijhaedje; mins nerén, les diferinces di stîle k' i pout gn aveur n' espaitchèt nén di shure sacwantès rîles minimom po-z eviter çou k' on djudje å pus sovint come des grossès flotches. Did la l' impôrtance di cnoxhe eyet d' apliker les rîles soûmintreces do pontiaedje.
Senes di pontiaedje
candjî- espåce (co lomé vude ou blanc) « »
- pont «.»
- coma «,»
- pont-coma «;»
- deus ponts «:»
- pont di dmande «?»
- pont di sclameure «!»
- ponts di suspinsion «...» («…» e cogne tipografike)
- wiyemets «» “” ""
- loyeure «-»,
- tirets «–», «—»
- apostrofe (ou crole) «'» («’» e cogne tipografike)
- åtchetes «()»
- cwårêyès åtchetes «[]»
- crolêyès åtchetes «{}»
- asterike (ou stoele) «*»
senes di pontiaedje nén classikes:
- arobasse «@»
- slache (ou bår di coûtchî ou di costé) «/»
- slache å rvier (ou bår å rvier) «\»
- bår d' astampé «|»
- sorlignî «_»
- ampersande «&»
- diyeze «#»
- wachlete (ou tilde) «~»