Sacrifiaedje
Sacrifiaedje, c' est l' fwait d' sacrifyî u li rzultat. Tcherpetaedje: Li latén sanguis, "sonk", a dné li no d' on diè romin Sancus, mins eto li viebe sancire (pårticipe sanctus), "fé cori do sonk", "sacrifyî", k' a diné sacer, "sint", et l' viebe fari, "fé".
Ezès rlidjons, sacrifyî, c' est di sayî di s' fé sint, si sintifyî, et po çoula, diner ene sacwè ås diès u å Bon Diu. Li pus sovént, çou k' on dinéve, c' esteut tot broulant des dispouyes di tchår et dinrêyes.
Po les Djwifs
candjîLi Djneze dit k' les prumîs sacrifiaedjes ont stî fwaits pa Cayin et Abel. Li Cayin a broulé des dinrêyes so èn ôté, et l' Abel a broulé on bedot. Pus rård, li Bon Diu åreut dmandé a Abrahan di sacrifyî Izayak, po l' sayî, et pus tård n' el nén leyî d' el fé, mins lyî a dmandé seulmint un bedot.
A cmincî avou Moyize, les Djwifs ont yeu des sacrifiyeus ki broulént des dispouyes di biesses et d' pwins, po les petchî do peupe, et magnî l' tchår des biesses sacrifyêyes ou l' pwin do sacrifiaedje ki n' a nén broulé. Pus tård, li roy et profete David tchanta dins ses psåmes ki l' meyeu sacrifiaedje et d' taper des lawes å Bon Diu. C' est seulmint ci sacrifiaedje vaici ki les Djwifs ofrixhnut ouy, a cmincî avou l' distrujhaedje do dairén timpe.
Les crustins croeynut ki les sacrifiaedje del prumire aloyance ont stî cmandé på Bon Diu, po dire å dvant li sacrifiaedje do Crisse so li croes. Li Djezus åreut stî lu minme li sacrifiyeu, li dispouye et l' ôté, et åreut sofri po spanî les petchîs d' tot l' monde. Li teyolodjins ni tcheynut nén d' acoird po dire si on spanixhaedje a stî dmandé på Bon Diu come pris di ratchtaedje, po payî les petchîs des djins, u purade ki l' Crisse s' a leyî fé, la k' i n' åreut nén corou evoye cwand k' ons a vlou l' touwer.
A pårt sacwants protestants, les crustins dijhnut eto ki l' messe est l' ofice ki fwait ki l' sacrifiaedje do Crisse sereut vaici so l' ôté del eglijhe, disvoyî avår les trevéns, po k' les djins polnuxhe magnî l' dispouye do sacrifiyaedje, ki li pwin et l' vén, divnous li coirp et l' sonk do Crisse.
Les moslimîs ont li fiesse di sacrifiaedje.