Francijha
(Redjiblé di Rifrancijhî)
On francijha u rifrancijha, c' est on mot u ene ratourneure ki si stitche tot d' on côp e walon, dabôrd k' i gn a bråmint des ôtès "viyès" piceures po dire parey. Li rfrancijha est å pus sovint riwaitî come ene flotche pås linwe-ehåyeus et pås soces di scrijheus classikes.
Mins sacwants rfrancijhas pôrént passer e walon did dimwin s' i gn a ene peclêye d'uzeus ki les eployèt. C' est l' cas, kécfeye, di "problinme".
Egzimpes di rfrancijhas
candjî- « C' est nén evidint ! » pout esse replaecî pa : c' est nén si åjhey ki ça.
- « Li pupårt », el sustantif droci vént tot droet do francès : plupart.
- « Donk » pout esse replaecî pa : ça fwait ki..., eto, adon u co dabôrd.
- « Les djins d' chez nous », k' est on lomaedje d' ene shijhe walone e 2002 a Nåwinne.
- « Awè ses fritches dins l' minme sachot », ki vént do francès d' Beldjike « avoir ses frites dans le même sachot », ki dene el France : mettre tous ses œux dans le même panier.[1]
Francijhas d' croejhete
candjî- Uzaedje do pårticipe prezintrece foû do djerondif.
- on diccionaire dinant li sinse des mots ==> on diccionaire ki dene li sinse des mots.
- liskéle
- c' est li råjhon po liskele ele dinéve rendez-vous å Djhan a ç' plaece la => C' est po ça k' ele dinéve radjoû …
Kimint rcandjî les rfrancijhas ?
candjîTrover ene ratourneure pår walone
candjîEgzimpes di fråzes avou "li pupårt" eyet ene manire pus classike di dire pareye :
- Li pupårt des Bulgares (83,9%) sont rashious comes mimbes di l' Eglijhe Ortodosse bulgåre.
- => Ene grosse pårt des Bulgåres ...
- Gn a bén kékès variantes di cogne dins les letes, mins pol pupårt, c' est l' minme sistinme eployî totavå.
- => ... mins c' est cåzu l' minme sistinme...
- Li pupårt des deyités do panteyon romin vnént d' Grece.
- => Ene peclêye (ene trûlêye, ene cåkêye, ene contrumasse) des deyités ...
- => toplin des deyités ...
- Cisse brantche la esteut compôzêye pol pupårt di militants ki viként å Payis Basse espagnol.
- => Cisse brantche la esteut bråmint compôzêye di militants ...
- çou k' i prezinta esteut corek pol pupårt.
- => çou k' i prezinta esteut å pus sovint corek.
- Li pupårt do tins.
- => Nouv côps so dijh, les troes cwårts do tins, å pus sovint.
Loukîz po tchû po replaecî chez.
Referince
candjî- ↑ Parole da Jean-Luc Fauconnier pindant on raploû d' èl bourdon, e 2022.