Prono pårtixhrê

Li prono pårtixhrê, c' est on prono coplemint, ki replaece ene pårteye d' ene sacwè.

E rfondou walon, gn a deus pronos pårtixhrês, afeye discandjåves :

è
endè

Li prono pårtixhrê s' eploye po les sacwès ki polnut prinde on pårtixhant årtike.

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "pårtixhrê", alez s' vey e splitchant motî.

Divant l' viebe

Divant l' viebe (a cåzu tos les tins d' codjowaedje, apus kel kimandeu), les pronos "è" et "endè" sont discandjåves s' i sont metous inte deus cossounes :

Dj' è vôreu bén on pô. (do sé, del djote, di l' aiwe, des djaeyes, des clås)

Dj' endè vôreu bén on pô.

S' i gn a ene prononcêye voyale å coron del dierinne sillabe do mot di dvant (mins l' mot k' est padrî cmince todi pa ene cossoune), li seule fôme, c' est "ndè" :

Djihan ndè vôreut bén ene miete.

Årvierdimint, s' i gn a ene prononcêye cossoune al fén del l' dierinne sillabe do mot di dvant eyet l' mot k' est padrî cmince todi pa ene voyale, li seule fôme, c' est "end" :

Djåke end a dipus k' i n' fåt.

Si, al fén, n a ene prononcêye voyale å dbout do dierin pî do mot di dvant et ki l' mot k' est padrî kimince pa ene voyale, avou, li seule fôme, c' est "nd" :

Djihan nd a dpus k' lu.

Dirî l' viebe

Å cmandeu (imperatif), c' est purade "è".

Dene m' è ene piceye. (di sé, di poeve)

Mins eto "endè" :

Va m' endè cweri ene banse ! (di bwès)

Dins les accints do walon

Coûtchant walon

C' est l' seule plaece la kel prono "endè" fwait ôre li prononçaedje do "D" :

Djè dè vôreu bé in pô.

Djan dè vôreut bé ène miyète.

Djâke èd'd a dèpus k' i n' faut.

Djan d'd a dèpus k' li.

Payis d' Lidje et d' Nameur

"Dj' è vôreu bin on pô" u "Dj' ènnè vôreûve bin on pô"

"Djan 'nnè vôreûve bin one miyète" (Nameur) u "Djihan 'nnè vôreut bin 'ne miyète" (Lidje)

"Djâke ènn' a dipus k' i n' faut" (Nameur) u "Djåke ènn' a pus' k' i n' fåt" (Lidje)

"Djan 'nn' a dipus k' li" (Nameur) u "'Djihan 'nn' a pus΄ ki lu" (Lidje)

Basse Årdene

(Bive, Bietris)

Dj' a vôro bin un pô.

Djan a vôrot bin ène miète.

Djâke a-n è dupus k' i n' faut.

Djan a-n è dupus k' lou.

Hårdêye divintrinne

Li prono endè dins on toitche-linwe do Coûtchant walon ("end a ki dijhnut k' end ont...")

Hårdêyes difoûtrinnes

Li prono "ènnè" (e francès, dins l' "Croejhete so les fis" da Lorint Hendschel)
Li prono "èndè" (e rfondou walon, dins li "Ptite Croejhete" da Lorint Hendschel)