Prono pårtixhrê

Li prono pårtixhrê, c' est on prono coplemint, ki replaece ene pårteye d' ene sacwè.

E rfondou walon, gn a deus pronos pårtixhrês, afeye discandjåves :

• è
• endè

Li prono pårtixhrê s' eploye po les sacwès ki polnut prinde on pårtixhant årtike.

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "pårtixhrê", alez s' vey e splitchant motî.

Divant l' viebe

Divant l' viebe (a cåzu tos les tins d' codjowaedje, apus kel kimandeu), les pronos "è" et "endè" sont discandjåves s' i sont metous inte deus cossounes :

Dj' è vôreu bén on pô. (do sé, del djote, di l' aiwe, des djaeyes, des clås)

Dj' endè vôreu bén on pô.

S' i gn a ene prononcêye voyale å coron del dierinne sillabe do mot di dvant (mins l' mot k' est padrî cmince todi pa ene cossoune), li seule fôme, c' est "ndè" :

Djihan ndè vôreut bén ene miete.

Årvierdimint, s' i gn a ene prononcêye cossoune al fén del l' dierinne sillabe do mot di dvant eyet l' mot k' est padrî cmince todi pa ene voyale, li seule fôme, c' est "end" :

Djåke end a dipus k' i n' fåt.

Si, al fén, n a ene prononcêye voyale å dbout do dierin pî do mot di dvant et ki l' mot k' est padrî kimince pa ene voyale, avou, li seule fôme, c' est "nd" :

Djihan nd a dpus k' lu.

Dirî l' viebe

Å cmandeu (imperatif), c' est purade "è".

Dene m' è ene piceye. (di sé, di poeve)

Mins eto "endè" :

Va m' endè cweri ene banse ! (di bwès)

Dins les accints do walon

Coûtchant walon

C' est l' seule plaece la kel prono "endè" fwait ôre li prononçaedje do "D" :

Djè dè vôreu bé in pô.

Djan dè vôreut bé ène miyète.

Djâke èd'd a dèpus k' i n' faut.

Djan d'd a dèpus k' li.

Payis d' Lidje et d' Nameur

"Dj' è vôreu bin on pô" u "Dj' ènnè vôreûve bin on pô"

"Djan 'nnè vôreûve bin one miyète" (Nameur) u "Djihan 'nnè vôreut bin 'ne miyète" (Lidje)

"Djâke ènn' a dipus k' i n' faut" (Nameur) u "Djåke ènn' a pus' k' i n' fåt" (Lidje)

"Djan 'nn' a dipus k' li" (Nameur) u "'Djihan 'nn' a pus΄ ki lu" (Lidje)

Basse Årdene

(Bive, Bietris)

Dj' a vôro bin un pô.

Djan a vôrot bin ène miète.

Djâke a-n è dupus k' i n' faut.

Djan a-n è dupus k' lou.

Hårdêye divintrinne

Li prono endè dins on toitche-linwe do Coûtchant walon ("end a ki dijhnut k' end ont...")

Hårdêyes difoûtrinnes

• Li prono "ènnè" (e francès, dins l' "Croejhete so les fis" da Lorint Hendschel)
• Li prono "èndè" (e rfondou walon, dins li "Ptite Croejhete" da Lorint Hendschel)