Påye di Yalta
Li påye di Yalta ou conferince di Yalta, c' est ene påye sinêye inte les troes grands wangneus del guere di 1940-1945, les Estats Unis, li Rweyåme Uni eyet l' URSS.
Ele fourit martchandêye a Yalta (Crimêye) inte l' Amerikin Rôzvel (malåde), li Sovietike Stalene et l' Inglès Tchurtchil do 4 å 11 di fevrî 1945. C' est les idêyes da Stalene k' ont purade sitî shuvowes : il ere li pus djonne des troes, ey esse so ses teres.
Contnou candjî
L' Almagne serè rneteye des Nazis, ki seront ramassés et djudjîs. Ele serè dismilitårijheye.
Ele serè pårteye e cwate zones d' ocupåcion :
- ene des Sovietikes ki dvénrè Almagne levantrece ou Almagne di l' Ess
- ene des Amerikins
- ene des Inglès
- et ene des Francès (mins a prinde so les pårts des Amerikins et des Inglès, come li vola Stalene)
Les troes dierinnes si rashonnront po dner l' Almagne coûtchantrece ou Almagne di l' Ouwess.
Les frontires del Pologne et d' l' URSS vont candjî, avou l' anecsaedje del Prûsse levantrece.
L' Urope est pårteye sorlon ki ele va puvite shuve li comunisse ("Payis d' l' Ess") ou l' capitalisse ("Occidint").
Consecwinces candjî
Li påye di Yalta va moenner todroet al froede guere.
Dins les Belès Letes e walon candjî
On ndè cåze dins l' roman Vera da Lucyin Mahin, k' ene pårteye del sipoûle si passe a Yalta.