Li Grande Notru-Dame (on dit eto : li Notru-Dame d' emey l' awousse, li Notru-Dame d' awousse, li Nosse-dame d' awousse, li Cwénze d' awousse, li Sompcion)[1], c' est l' pus grande des fiesses a l' Aviedje Mareye dins l' rilidjon catolike. Ele si passe li 15 d' awousse. Ele fiestixh li montaedje å cir di l' Aviedje.

On vitrå ki rprezinte li montaedje å cir di Mareye

C' est onk des cwate djamas, po les catolikes. Les ortodosses et les protestants nel fiestixhèt nén.

Li Grande Notru-Dame est shuvowe bénrade del Pitite Notru-Dame. Li termene inte les deus si lome l' Inte-les-deus-Notru-Dame.

Dujhances et fiestixhaedjes

candjî

El Walonreye, divinltins, on poirtéve a l' eglijhe des pos d' avoenne raloyîs avou ene coriete; il estént benis do priyesse. On pindeut li beneye avoenne après ene viene sol gurnî.[2]

A des ôtes plaeces, on benixheut on bôrea d' plantes, li beni bôrea, beneye toitche.[3]

Disk' å djoû d' ouy, n a-st ene grande fiesse a Lidje, a Djudla-Mouze. Elle est houte li leddimwin, avou l' etermint da Matî l' Oxhea.

Sourdants del fiesse

candjî

Après l’ deujhinme dismolixhaedje do Timpe di Djeruzalem, les djwifs nén-crustins alît braire tos les ans so les dismolixheures, e rmimbrance do Timpe. Les djwifs crustins, po wårder l’ uzance d’ on perlinaedje li minme djoû, alît dlé l’ monumint Rachele, a troes meye ascoxheyes di Betleyem, ewou k’ i gn aveut on pousse.

Å deujhinme sieke gn a yeu on scrijhaedje, li boigne evandjîle sorlon Djåke, ki djha ki Djôzef li Scrinî aléve viè Betleyem avou ses efants et l’ Aviedje Mareye so èn ågne. Et ki, cwand i fourît « a troes meyes hazêyes di Betleyem », Mareye dimanda po s’ ripoizer ene miete a l’ aiwî. Et k’ po fini, c’ est la k’ elle a metou Djezus å monde, divins ene bôme k’ i gn aveut la.

Ça fwait ki, avou l’ tins, les crustins ki vnént fé l’ voye po rmimbrer l’ Timpe di Djeruzalem, s’ ont metou a rmimbrer purade li « rpoizaedje » di l’ Aviedje Mareye, li « timpe do Bon Diu ». Et l’ djoû a stî l’ 15 d’ awousse, veyanmint k’ i n’ sepént pus cårculer les djoûs d’ après l’ calindrî lunrece (ki clawéve le djoû do perlinaedje des Djwifs pol distrujhaedje do timpe). Li plaece s’ a rlomé Bir el-Qadismou (« li sint pousse »). Ons esteut e 417.

« qadismou » (sacré) a stî rcomprins e grek come « catisma » (ashida, sidje), ey ons a basti ene glijhete do rpoizaedje di Mareye e l’ an 455. Li rpoizaedje a stî rcomprins po esse li moraedje di l’ Aviedje. Mins des ôtès djins ont sondjî ki s’ fosse di l' Aviedje esteut a Djeruzalem, ewou k’ il alént deus djoûs pus timpe, li 13 d’ awousse. Co des ôtes ont dit ki l’ tombe di l’ Aviedje esteut a Efeze. Pitchote a midjote, on a basti des gléxhes di l’ Aviedje pattavå, avou tchaeke ene date di dicåçtaedje diferinne, ki divneut li grande fiesse sinte Mareye.

C' est l’ impreur Morice k' a decidé ki l' fiesse-djoû sereut po tertos li 15 d' awousse.[4]

Sourdants et pî-notes

candjî
  1. Po tote les alomåcions e walon del Grande Notru-Dame, alez s’ vey so l’ ALW 3. p. 339 (notule 201).
  2. ALW 3. p. 341.
  3. Live da Bastin so les plantes p. 154.
  4. Georges Sfasie, Li Rantoele 71, waeyén-tins 2014
 
Commons
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Grande Notru-Dame .