Froedeur

Li froedeur, c' est l' sintåcion vinowe do coir d' ene djin, cwand k' ele trouve k' i fwait froed.

Froedeur dins ene måjhon nén tchåfêye

Mwaissès dnêyes

Teyoricmint, ene djin ni sait rsinte del froedeur a 22 digrés Celsiusse ni ådzeu. Ôtrumint, c' est k' elle a del five.

Li rsinta del froedeur dipind del crouweur di l' air. Pus çk' i fwait crou, pus çk' on rsint l' froed a ene metowe timperateure.

Divant l' ouxh, li sintåcion d' froedeur dipind ossu del foice di l' air. Pus n a-t i do vint, pus rsint on l' froed (a minme timperateure divant l' ouxh).

Efets del froedeur sol coir

tchå d' poye

On dit k' on a froed. On pout awè adon l' tchå d' poye. On tronne di froed; dj' ô bén k' on a des frumjhons.

On tchake des dints.

On a les pîs froeds. Ça s' dit sovint «dj' a mes pîs come des grognons d' tchén». Oubén: «dj' a mes pîs come del glaece.» Ou co: «dj' a må mes pîs d' froed».

Ôtes temonaedjes :

I fwait si télmint froed ki l' froedeur mi fwait må.
Dji frumjhive di froed dispoy les pîs disca l' tiesse.
Dj' a rivnou del campagne e criyant d' må d' mes mwins.
Li froedeur mi pice.

Li pea dvént setche. On a des crevådes. Ene pitite blene pout tourner a crevåde.

Dins les doûcès creyances

Li froed a ses crodjambots. Gn a insi:

• Colåd Rodje Betch
• li pépé Djan Bijhon

Lûtes conte li froedeur

On s' mousse di tchôds mousmints. Cwand on è radjoute on dit : «dj' a metou troes dobes, cwate dobes». On s' rafûle dins ses lokes.

On s' reschandit tot bevant ene sacwè d' tchôd.

On fwait do feu. On s' racoulote dilé li stouve. On ôt pacô «Dji m' ashireu bén l' cou so li stouve, télmint k' dj' a froed ».

Cwand i cmince a fé frisket al nute, après l' esté, on dit «on edurreut ddja bén on ptit feu », oudonbén «on sofrixh bén ene blamêye cwand c' est a l' anuti, k' i fwait pus froed dins l' måjhone.»