Five Ebola

Li five Ebola ou, courtinnmint, l' Ebola, c' est ene maladeye d' Afrike avou del five et des sonnaedjes.

Tombes des moirts d' ene minêye d' Ebola e Congo e 1976

Minêyolodjince

Covaedje : Li covaedje del maladeye deure 21 djoûs. So ç' tins la, li malåde n' est nén rascråwant.

Morance : dins les prumirès minêyes Congo-Kinchassa, gn aveut disk' a 90 åcint des malådes ki morént. E l' grande piyintche di 2014, c' esteut purade on malåde so deus, et minme onk so troes cwand on-z a cmincî a fé toplin des analisses. Ci clintcha la sereut loyî a on radoûcixhaedje del rascråwansté do virûsse.

Wårdoe do virûsse : c' est sacwants tchawe-soris d' Afrike ki wårdèt l' virûsse, et ndè esse malåde eto. Come on-z a dibwejhlé timpesse dins les payis acsûts, les tchawe-soris ont raprepyî des veyes. Li virûsse passe ås djins pa raprotchmint avou ces biesses la.

Passaedje di djin a djin : totes les oumeurs d' ene djin polèt contni l' virûsse : xhlé, souweur, distcheyaedjes, låmes, spieme ou sûna mozetrece. L' air shoflé ni conténreut pont d' rascråwant adjint. Dins sacwants culteures d' Afrike coûtchantrece, les djins lavnut les moirts, et s' rilavnut avou l' aiwe di lavaedje, çou ki racrexhe les risses di spårdaedje del maladeye.

Senes del maladeye

Après l' covaedje, li five monte, et n' nén rtchaire nén avou les antibiyotikes. Et divni griyeuse li 4inme djoû.

Come tos les organes polèt esse avindous, les senes sont foirt varyîs.

Les rnos sont sovint acsûs et dabôrd, les malådes sont sovint dzaiwés.

Istwere

Prumîs cas å Congo-Kinchassa

Li maladeye a stî ricnoxhowe dins les anêyes 1970, aprume e Congo-Kinchassa.

Ci n' est k' avou l' minêye di 2014, k' a rascråwé des meyes di djins, ki les sincieus ont cmincî a cweri èn eplocta.

Cisse pihindje la a aprume racsût li Liberia, li Siera Leyone eyet l' Guinêye-Conacri. Des cas rascråwés vola ont stî sognîs dins des ospitås e l' Espagne ey ezès Stats Unis. Lavola, il ont fwait atraper l' maladeye a des infirmires et aides sognantes.