Poirteure

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « poirtêye », loukîz cial.

Li poirteure u poirtêye (on dit eto li ratindance u l' rawårdance, c' est tote li termene k' ene kimere est e pôzucion, ça vout dire k' ele ratind èn efant.

Pôzucion a 26 ey a 40 samwinnes

Motlî

Po ene feme, on dit eto : "ratinde famile", "esse grosse", "esse ecinte" et "esse ôtrumint". C' est tos mots do livea sociålmint comifåt.

Po l' motlî mocrece, gn a, metans : aveur li balon, esse zimboum, aveur sitî al trimblene, aveur toumé so on clå eruni, evnd.

Sol fén, on dit ele ratind po dabôrd. Cwand les nouv moes sont houte, on dit elle est a s' tins.

Mwaissès piceures

Li poirtêye deure nouv moes (di 37 a 42 samwinnes). Ele kimince cwénze djoûs divant li date kel comere ni si rvoet nén. Come di djusse, li ratindance finixh li djoû kel djin s' acoûtche.

Cwand ene comére kimince a ratinde, elle djéreye. Ele pout eto toumer flåwe.

Li poirtêye pout durer moens ki nouv moes. Si c' est po èn efant ki n' såreut viker (2inme å 7inme moes), mins k' on pout ddja bén ricnoxhe, on dit "piede si efant" u "aveur ene piete". Si l' efant vike (8inme et nouvinme moes), on dit : elle a acoûtchî divant s' tins. Ces cas la si lomnut «fåssès poirteures»

Ene comere pout esse e pôzucion dispu s' laidådje disk' a si rtoû d' ådje.

Pwès del comere ki ratind

On vî live sol poirteure (1774)

Come di djusse, ene comere ki ratind prind do pwès. Gn a cwate sôres :

• do pwès k' ele va wårder po après, ki vént di l' anabolisse di ratindance
• di l' aiwe ki s' rashonne dins s' coir, et k' ele va piede å payelé.
• li pwès do påpåd.
• li pwès des aiwes do påpåd (potche des aiwes).

Ene comere k' a 60 kilos divant d' ratinde frè åjheymint 80 kilo cwand ç' serè po dabôr.

Maladeyes del poirtêye

• Siblarixhaedje del ratindante
• Poirtêye foû matrice

Motlî walon del feme e pôzucion

• J.J. Gaziaux Amours walones, tome 3 p. 750-762.