Adocrexhince

L' adocrexhince u , lomêye ossu li laide ådje (u laidådje), c' est ene termene del veye d' ene djin ki va d' aviè 10-12 ans disca 18-20 ans.

e scole, valets d' on costé, pus francs; båsheles di l' ôte, pus amiståves

assaetchîs pal muzike

tuzant e-n ene fiesse d' efants, ki ç' n' est pus di si ådje

si pormoennant a moto u a velo, valets et båsheles

Motlî

Li ci, li cene k' est e s' laide ådje si pout lomer on, ene laidadjisse. On sieve co voltî li racourtixha do francès: èn / ene ado. On pout eto uzer d' on mot raprepiant l' inglès «teenager»: dijhinnî, dijhinnresse.

Les efants d' 9-11 ans, aprume s' i fjhèt leu crexhinne timprowmint, on les lome des refoircis gaméns, des refoirceyès båsheles, u des ptitès djonnès feyes. Pus coûtmint, tot calcant l' francès, des preyados.

Les pus vîs, 16-18 ans, seront lomés eto: «djonnea» u «pitit djonne ome». Les feyes: , «djonnete», «pitite kimere». I wådront ces nos la dins leu grande djonnesse, come «djonne grande djin» («djonne feye», «djonne ome»). Disk' å mariaedje u l' vicaedje-eshonne.

Mwaissès piceures

Li coir si stind d' on plin côp (c' est l' crexhinne). Çoula avént pus djonne po les båsheles, ene miete pus tård po les valets. Avou ç' grandixhaedje la, les djonnes vont avinde cåzu leu taeye di grande djin.

Les fonccions secsuweles si dispiertèt: regues (riveyeures) ås båsheles; ridjté (bindaedje), et rexhaedje do vierzin ås valets. Å cmince, ça lzî vént tins k' i doimnut, avou on sondje. Adonpwis, bråmint si vont acdiner å forfroyaedje (on dit coranmint k' i « s' fotèt ene toutche»).

Pol caractere, i vont sovint vni disconte les idêyes di leus parints, et pår del societé la k' i vicnut. I mostrèt çoula dins leu mousseures, dins leu wåkeure. Eto, e 21inme sieke, pa des tatouwaedjes. On lome cisse passe la li «crijhe del laidådje».

Cisse sitouwåcion la fwait k' les djonnes kiminçnut a tuzer foirt lon. I s' polèt åjheymint adure a des idêyes estremisses. I polèt eto leyî tchaire li rlidjon… ou l' contråve.

Les ados sont sovint ridous après ene sôre di muzike, spårdowe pa des djonnes tchanteus(es) do moumint. Sacwants vont-st ataker a foumer. Il atchtêyront voltî èn éndjin d' bodjaedje po-z aler wice k' i volnut: mobilete, velo, trotinete.

Les valets mosternut voltî k' i sont foirts et bråves. Les cmeres k' ele sont nozêyes.

Les cis u cenes k' avént raprins ene pitite langue estant efant cwitèt sovint ciste ocupåcion la, k' i n' polnut nén pårti avou leus novelès cnoxhances.

Maladeyes del laide ådje

botons d' djonnesse

Hårdêye divintrinne

On haycou djaponès so l' adocrexhince