Li codjowaedje d' alouwer, c' est l' essegne po des viebes del prumire troke da Hendschel k' ont l' voyale OU dins l' divant-dierinne sillabe di l' infinitif, mins ki candjnut d' voyale (ki dvént "o") cwand cisse sillabe la si rtrouve å coron do mot.

Çouci va ariver å singulî do prezint d' l' indicatif, do suddjonctif eyet do kmandeu.

alouwer : dj' alowe, dj' alouwéve, dj' alouwrè
toumer : dji tome, dji touméve, dji toumrè

Po les ôtes tins et djins, i s' codjownut come "bouter". Dabôrd, li bodje ni candjrè nén dins les cloyowès sillabes divintrinnes (futurrece, condicioneu, riwaitants namurwès di l' indicatif et do suddjonctif prezintreces).

C' est bråmint des viebes avou, å coron d' l' infinitif, -ouwer u -oumer.

Gn a eto sacwants råles viebes del deujhinme troke ki s' kidujhèt insi.

Viebes erîlés so "alouwer"

candjî

Les modeles eployîs dins les ôtès croejhetes

candjî
  • Rifondou walon : viebe essegne : "alouwer"; les calcaedjes do francès sont-st erîlés; les viebes avou -oumer vont avou. "respouner" eto.
  • Walon do Levant : On-z a l' minme candjmint d' voyale k' e rfondou (OU => O), mins ki s' aplike eto dins les cloyowès sillabes divintrinnes. Tos ces viebes la, minme les calcaedjes do francès, ont èn infinitif avou -ouwer. Les viebes avou -oumer vont avou. Item est i po "respouner".
  • Walon do Mitan : Li candjmint d' voyale est (OU => OÛ udonbén U => Û); i s' aplike eto dins les cloyowès sillabes divintrinnes, la k' el W dimeure mårké. Po les vîs viebes walons (touwer, souwer), gn a deus cawetes possibes a l' infinitif : -ouwer et -uwer; po les calcaedjes, c' est todi -uwer. Les viebes avou -oumer sont so cogne -umer (alumer) u -omer (plomer), et n' candjnut nén d' voyale.
    • Codjowaedjes da Gilliard : Li viebe essegne est "djouwer"; c' est l' codjowaedje l° 6, p. 71-72. Gn a 24 sifwaits viebes, so les 5000 del ramexhnêye.
  • Walon d' Nonne : Li candjmint d' voyale est (OU => OÛ udonbén U => Û). Å futeur et å condicioneu, gn a eto candjmint d' voyale, mins li W ni s' markêye pus. Les vîs viebes walons ont èn infinitif avou -ouwer; les calcaedjes do francès ont èn infinitif avou -uwer. Les viebes avou -oumer sont so cogne -umer (alumer) u -omer (plomer), et n' candjnut nén d' voyale.
  • Walon do Coûtchant : les viebes avou leu cuzén francès avou -ouer (louwer, djouwer) sont todi avou -ouwer; les les viebes avou leu cuzén francès avou -uer (touwer) sont avou -uwer.
    • Croejhete da Coppens viebes di cisse sôre cial k' on cite avou les viebes erîlés del prumire troke : djouwer, louwer, ploumer (plumer), salouwer (saluwer), souwer (suwer), touwer (tuwer).

Consecwinces po li rfondaedje di sacwants sustantifs

candjî

Des sustantifs k' i gn a si vont rfonde shuvant li candjmint d' voyale di ç' codjowaedje ci.

Mins leu parintêye si front todi avou "OU" :

Hårdêye difoûtrinne

candjî