Bedots

Les bedots u ovrins u motons u blankès biesses, c' est on no po djåzer d' ene aclevåve biesse, on roemiant k' on lome sincieuzmint Ovis aries.

On bea crås bedot el Walonreye (dandjreus on croejhmint Sufok)

Les motons sont-st aclevés po leu linne, et leu tchå, rålmint po leu laecea.

Sincieus no d' l' indje : Ovis aries

Motlî

Dins l' lingaedje corant, l' indje "Ovis aries" a on diferin no, sorlon si ådje eyet si seke :

• «berbis» po les frumeles k' ont ddja bedlé.
• «berå» u «bazin» u «bassî» po les måyes ki plèt siervi.
• «oviete» u «bedêye» u «djermote» po les frumeles ki vont divni des berbis (di 6 moes disk' å prumî agnlaedje). Les måyes del minme ådje sont lomés les «antneas».
• «agnea» po les djonnes nén co spanis. S' i gn a deus, on dit d' tchaeke ene «djermale». Cwand i sont pus grands, u s' i gn a d' totes les ådjes, on dit les «bedots».

Cwand i n' sont nén ås tchamps, les bedots sont-st aclevés dins des biedjreyes.

Li ci et l' cene ki les moennèt paxhe sont lomés bierdjî et biedjresse.

Mopliyaedje

Ene berbis, croejhlêye Lacaune x Demman k' a fwait cwate djonnes (å Marok)

Normåldimint, li berbis va a berå (on dit eto : k' ele basnêye, k' ele berote) on côp l' an, å moumint k' les djoûs kiminçnut a discrexhe. Come les vatches, l' esminçaedje ni deure ki deus sgondes.

Li berbis va cénk moes. Ele bedlêye onk, deus u disk' a troes cwate agneas, a l' assulon des raeces. I s' plèt ddja astampé après on cwårt d' eure (c' est des ni-fuyants).

I vont teter troes cwate moes. Come ele n' a k' deus tetes, i fåt nouri les troejhinmes agneas al botaye.

Les ovietes polèt ddja aler a berå a 12-15 moes.

Raeces

• Årdinwès
• Tecsel (Texel) : bedele tårdowmint (e moes d' måss)
• Sufok (Suffolk) : timprou bedlaedje (e moes d' djanvî)

Aclevaedje des bedots e l' Walonreye

Il a bråmint discrexhou å cmince do 20inme sieke, cwand li scole a divnou oblidjeye. Ca c' esteut sovint les efants k' alént moenner les berbis å tchamps u (pus vî) dins les bwès.

Asteure, c' est purade des ptits aclevaedjes, bråmint come pasmint d' tins. E 2007, gn aveut 50.000 berbis, et 5600 acleveus. Ça fwait des tropeas di moens ki 10 berbis pa bierdjî.

Aclevaedje des bedots sol Daegne etire

Mape des payis acleveus d' bedots

Li bedot s' acleve dins bråmint des payis, des froeds payis Iyes Faeroyé disk' å setch payis (Afrike bijhrece). I vike eto voltî dins les montinnes. Mins fåt des pus ptitès raeces po poleur griper avou les gades dins des tropeas di ptits roemiants (come on dit e l' zotecneye).

I n' sait sopoirter les payis tropicås, di cåze del crouweur ki dmeure dins l' linne, et amoenner totes sôres di maladeyes. Mins il î vike cwand minme sacwantès raeces sins linne.

• 
  dins l' Grand Atlasse å Marok (raece Tirehaline)
• 
  e Mîtrin Atlasse (raece Timahdite)
• 
  sol platrê å fosfate (raece Sardi)
• 
  Berbis e l' Itåleye

Li bedot dins les rlidjons

Les Djwifs ont ene dujhance di touwer on bedot a Påke. L' uzance a stî rprinjhe pa les crustins (a Påke eto) et pa les Muzulmans fiesse do bedot.

Li moton come amagnî

Li tchå d' moton a dipus d' saweur. Mins kécfeye k' i gn ene miete di cråxhe di trop po les diabetikes.

• 
  platnêye di moton ås pronnes
• 
  cwarmeus diguijhîs e motons po xhiner l' clonaedje å Cwarmea d' Måmdey

Li bedot come biesse sayrece

C' est avou on bedot k' on-z a adiercî l' prumî clonaedje di grossès biesses. Li clonêye bedêye fourit lomêye "Dolly".

Hårdêye divintrinne

• Maladeyes des bedots