Mascaråde
fiesse (aprume å crås mårdi) la k' les djins sont disguijhîs
(Redjiblé di Cwarmea)
Ene mascaråde (on dit eto on cwarmea, on carnaval), c' est ene fiesse la ki totes les djins si disguijhèt, et tourner totavå ene veye.
Les mascarådes, dins les payis crustins, si fwaiynut divant d' ataker l' cwareme. Tipicmint, c' est l' cwarmea d' Måmdey, k' atake li semdi divant l' crås mårdi et durer disk' å mierkidi des cindes a nole eure å matén.
Mins on rpoite todi dpus les mascarådes tot do long do cwareme. Dipus todi, a Ståvleu, c' est l' dimegne del letare, et les disguijhîs si lomnut les "blanc-moussîs".
Sacwantès figueures et ekipaedjes des mascarådes candjî
Sacwants rlomêyès mascarådes el Walonreye candjî
- Li carnaval di Bince (avou les djîles).
- Li cwarmea d' Måmdey (cwarmê), Måmdey, avou l' Trouvlea, les haguetes et les hape-tchå.
- Li mascaråde del letaré a Ståvleu (avou les blanc-moussîs)
- Li cwarmea del Calamene.
- Li carnaval di Neyåw (divant l' crås mårdi, avou l' londi des rôzes la k' les comeres sont mwaisses).
- Li mascaråde del letaré a Fosse-li-Veye (avou les chinels).
- Li carnaval di Floravile.
- Li mascaråde del letaré al Lovire (n a des djîles eto).
- Li carnaval di Tournai.
- Li carnaval d' Emene.
- Li mascaråde del letaré å Devôr.
- Li mascaråde di Nivele, avou Djhan d' Nivele.
- Li mascaråde di Welin (dispu 1984, sol cotoû del letaré).
- Li carnaval di Vierton, avou Djhan d' Madi.