Contenu supprimé Contenu ajouté
racsegnes dinêyes pa Pierre Emmanuel Gaussin, et ds ôtes, al soce des rcåzeus d' walon a Bietrès, li 27 di måss 2004.
(Nole diferince)

Modêye do 28 måss 2004 à 00:09

on tank, u tchår d' assôt, c' est ene éndjin d' guere avou des blindêyès toles, monté so des tchneyes, et avou on canon dso.

Istwere et sôres di tanks

Les prumîs tanks ont siervou ås batreyes del Måne, tins del guere di 1914-1918. C' esteut des Schneder, fwaits pås Francès, sol modele d' on gros tracteur ostralyin. Les Almands end ont basti les pareys do côp.

E 1918, les Francès fjhèt on novea tank, li Renault FT-17. I n' ont nén siervou al guere di 1914-1918, mins il ont stî atchtés pås Inglès et pås Amerikins après l' guere. Po mostrer ki les Renault FT-17 estént coriants, on lzî fjha fé on voyaedje Li Caire-Tombouctou. Portant, les FT-17 avént des dfåts: avou leus grandès rowes padvant, et des ptites padrî, il estént trop stroets, et trop hôts so pates. Dins les bosses et les fosses, il alént a cou come po rire (come les tracteurs di cinse).

Eto, e 1925, les Francès, co todi zels, vont fé li B-1bis, avou on canon k' on rclaméve k' i spiyive totafwait a 2 km. Mins, li dfåt, c' est kel canon n' tournéve nén (il esteut emantchî foirt bas, dins l' capot). Eto, li B-1bis esteut trop pezant, et les tchneyes leyént des passêyes so les voyes. Cwand les avions almands les avizént, e 1940, elzès shuvént, et dårer dso. Après, les Francès ont rfwait li Somua.

L' årmêye bedje, inte les deus gueres, ni pleut pont aveur di tanks, di cåze di s' neutrålisté. po tote ahesse, il avént li T-13, ene tankete (on tank sins blindaedje). Li T-13 aveut on canon 4-7, ki saetchive des obus avou ene tiesse en alouminiom, avou l' ponte rissoyeye, ki si spotchént sol blindaedje do tank innmi, et l' fé potchî (dabôrd ki les obus a pontowe tiesse polént rdjibler sol blindaedje sins fé nou damadje).

Les Almands, dispu 1916, avént basti leus tanks, les Panzer-1', Panzer-2, Panzer-3, Panzer-4, todi pus pouxhants. On les va rtrover tertos al guere di 1940-1945.

Les prumîs tanks amerikins, ça a stî les Sherman, k' estént montés avou deus moteurs di Cadillac. Li prumire batreye di tanks, a Djiblou, c' esteut des Panzers almands, kimandés på djenerå Guderian, siconte des Somua francès (tank fwait sol modele do B1bis, mins avou on canon d' 51 mm) , kimandés pa de Gaulle.

E 1942, sol front d' Rûsseye, les Panzer almands si vont aler fé striyî pås tanks rûsses, les T34, et les T50, des mo stocaesses éndjins.

Adon, les Almands bastixhèt des pus pezants tanks, les Tigues, les Tigues rweyås et les Panteres. Li Tigue aveut on blindaedje 10 cm sipès, avou do beton padrî. C' esteut åk di nén distrujhåve. Li seul moyén d' elzès sboyler, c' esteut avou les avions ki tirént sol tourele do tank (ki pezéve 15 tones), et l' råyî. Les Tigues estént si pezant kel moteur ni tneut ki 200 eures. Ç' esteut eto des nouzomes boeveus d' essince (on lite å kilomete). Li tank almand k' a-st arivé a Cele-dilé-Dinant, li pus lon k' les Almands ont-st avnou a l' Ofinsive da Von Runstedt, c' esteut on Tigue Rweyå. Les Panther n' estént nén si pezants, et ene miete pus fels.

Di l' ôte des costés, todi a l' Ofinsive da Von Runstedt, les Inglès et ls Amerikins avént des Matile (Mathilda), des Tchîftinne (Chieftain), des Stuart, des Grant, des Lee (tos batijhîs do no di des grands djenerås del guere di secession).

Les Almands avént eto vudî, pol front d' l' Ess, on foû gros tank, di 120 tones, fwait po distrure les bunkers. Cwand il arivént dins les veyes, po n' si nén fé saetchî djus pa des francs tireus, i bardôxhént les måjhons djus avou, et avadjî tot.

Tins del froede guere, les Rûsses avént des SU-100, et des SU-122, des tanks foirt recovissîs, avou on pouxhant canon.

Les ôtes aloyîs del guerre di 1940-1945 avént tertos l' minme tancreye: des Sherman (disk' e 1970), des M-24 Perching, et des Cinturions. Les Cinturions ont stîs ratchtés pås Israyelîs, et rbatijhîs Ben Gourion.

Al guere di Corêye (1950-1953), les Rûsses vént des T-64, et ls Amerikins des M-24 Perching, des Sherman, et des Destroyer M-10.

A l' årmeye bedje, on-z a yeu des Sherman (1945-1965), pu des AMX-13 francès (on ptit tank foirt subtil), pu des M-46 Patton (amerikins), pu, e 1980, des AMX-30 (francès).

Al guere des shijh djoûs (1967), Israyel aveut des AMX-13, des Sherman et des Ben Gourion. Les Edjipsyins et les Siryins avént des T-70 rûsses.

Al prumire guere del Gofe (1991), les Amerikins avént des M-1 Abrams, les Inglès des Chieftain et des Challenger, les Francès des AMX-30. Di l' ôte costé, les Irakyins avént des T-80 rûsses.

Å Cossovo (1995), les Francès ont mostré pol prumî côp leu tank Leclerc, ki savèt saetchî a do 80 a l' eure. Ça n' costêye ki 1.000.000 € onk.

Al deujhinme guere del Gofe (2003), les Amerikins avént des M-1 Abrams, des M-110', les Inglès des Challengers et des M-125.